Pravo na ponos

[Meho Krljic]

Pa, da, Marlowe, ali mac je u priču uveo retoriku pogibije za svoj narod i pitanje da li, u slučaju da se premišljate oko pogibije, uopšte pripadate istom. Nekako slutim da nije imao na umu zajednički tarifni sistem auto i železničkih prevoznika

Ono što bih ja želeo da kažem ovde, a Žika po običaju govori lepše i jasnije je da je vreme kolektivnih identiteta sa kojima bi se i pojedinci bez ostatka identifikovali, reklo bi se, za nama, pa da se valja otresti i takve retorike.

[marlowe]

Ne znam samo gde su ti kolektivni identiteti nestali? Navedi mi drzavu? I reci zasto ginu Ameri u Iraku danas? I objasni mi lepo to sto neki dan na izborima u Francuskoj stranke desnice uzese skoro 70% glasova, sa predizbornom retorikom za koju je Toma grobar malo dete.

[lilit]

Kad krene ova tugaljiva priča o žrtvovanju, samo čekam kada će da iskrsne metafizičko pitanje "da li bi dao svoje dete za Kosovo", pa da se upitani oseti kao Avram. Onaj iz Biblije, ne Avram Izrael.

ne.
pitanje je prostije.
da li bi taj neko ko palamudi sam otisao da brani kosovo?

[---]

Pa, da, Marlowe, ali mac je u priču uveo retoriku pogibije za svoj narod i pitanje da li, u slučaju da se premišljate oko pogibije, uopšte pripadate istom. Nekako slutim da nije imao na umu zajednički tarifni sistem auto i železničkih prevoznika

ono kad je beogradski GSP uveo istu cenu i isti oblik karata za državne i privatne autobuse, takozvani "zajednički tarifni sistem" ili tako nešto, bend Činč je u tu slavu napravio sjajnu pesmu na ruskom:

ТАРИФНАЯ СИСТЕМА

один вождь, один народ
одна земля, одна система
это наша
общесоюзная тарифная система.

одна вера, один алтарь
один бог, одна система
это наша общесоюзная тарифная система.

это наше - существительство
это наше - произведетельство

один вокзал, один перрон
один пассажир, одна система
это наша общесоюзная тарифная система.

один завод, одна шахта
это наша буроугольная шахта.

[mac]

Zasto da ne. Kosovo je nekim milionitim delom i moje. Moja država će izgubiti ponešto na svojoj vitalnosti ako izgubi 15% svoje teritorije, i to ne bilo kakve. To je moje bre! Samo pazite, to je i njihovo, i to više nego moje, ali je i moje jebiga.

[Meho Krljic]

Marlowe, pa jasno je da i kod drugih kritikujem ono što i kod nas. Uz jednu važnu razliku: u SAD i u Francuskoj situacija po pitanju životnog standarda, socijalne sigurnosti, zaposlenosti i bruto nacionalnog produkta je bolja nego kod nas, pa se njihova demagogija lakše pravda glasačima. Amerikanci su, recimo u ratu protiv SRJ 1999. godine ne samo prekršili međunarodna pravila ratovanja i Ženevske konvencije nego i sopstvene zakone, ali istovremeno je Klintonova administracija mogla da se pohvali konstantnim smanjenjem urbanog kriminala kod kuće i stalnim porastom BNP. Naša država doduše MOŽE da se pohvali rastom BNP i smanjenjem nezaposlenosti, najviše zato što su 2000. godine oba parametra bila na apsurdno niskim pozicijama pa je uvođenje bilo kakve investicije u ovdašnji sistem donosilo dramatične promene, ali, sigurno ne treba ja da ti objašnjavam i dokazujem koliko kršenja zakona koja čine domaći predstavnici vlasti imaju loše posledice po ekonomiju, životni standard i unutrašnju politiku an general.

[Meho Krljic]

Zasto da ne. Kosovo je nekim milionitim delom i moje. Moja država će izgubiti ponešto na svojoj vitalnosti ako izgubi 15% svoje teritorije, i to ne bilo kakve. To je moje bre! Samo pazite, to je i njihovo, i to više nego moje, ali je i moje jebiga.

Mac, slutim da Lilit aludira na činjenicu da mi, zapravo nismo ratovali za Kosovo. Srbi generalno su odande emigrirali. Ratovali su samo profesionalni vojnici/ plaćenici i regrutovana vojska (nerado). Većina nas koji se u njega zaklinjemo i govorimo o potrebi polaganja života za ovaj simbol nije otišla tamo da ratuje kad je prilike bilo.

[mac]

E pa eto, za državu se bore i oni koje se bore protiv kriminala i korupcije. I to je bitno. Ali da li biste rizikovali svoj život svedočeći protiv nekog mafijaša? Da li biste rekli da je vredno rizikovati da tvoja porodica ostane bez hranitelja za državu bez korupcije?

[mac]

I mene kad bi zvali i ja bih pošao nerado, i u strahu da se neću vratiti. Ali bih pošao. Makar i znao da tatini sinovi nisu sa mnom. Jebeš taj narod u kome ću da se ravnam po najslabijem od nas.

[Meho Krljic]

Pošteno, ali ne vredi da mnogo pričamo u kondicionalima... S druge strane, ovo je dokona forumska rasprava najprivilegovanijih članova našeg društva, pa je jasno da tu neke velike težine i ne može da bude. Oputeno.

[marlowe]

Pricamo li o kolektivnom identitetu koji si rekao da je nestao, a ja tvrdim da nigde nije nestao i da se nalazimo u periodu renesanse nacionalnih osecanja sirom sveta, ili o statistickim podacima o BDP-u i ostalom.
Ili o urbanom kriminalu u cemu je Srbija daleko u boljoj situaciji od Francuske ili Amerike?
Ne vidim kako podaci o BDP-u mogu da opravdaju bilo kakva krsenja medjunarodnog prava, pravila ratovanja i Zenevske konvencije.
A ne vidim neka posebna krsenja zakona od predstavnika vlasti u Srbiji danas.

[---]

e, kad bi te zvali... znaš kako kaže danko popović u besmrtnom romanu "knjiga o milutinu": šta ima da te zovu, kad čuješ zvono nacrkvi - znaš da je rat, i sam ideš.
slaninu u torbu, pa na centar da ti dadnu pušku.
a onda na kraju knjige milutin kaže kako je seljak golja i vazda je najebo za druge.
eee...

[Джон Рейнольдс]

Kad krene ova tugaljiva priča o žrtvovanju, samo čekam kada će da iskrsne metafizičko pitanje "da li bi dao svoje dete za Kosovo", pa da se upitani oseti kao Avram. Onaj iz Biblije, ne Avram Izrael.

ne.
pitanje je prostije.
da li bi taj neko ko palamudi sam otisao da brani kosovo?

Dve reči koje ruše sva palamuđenja: profesionalna vojska.

Ovde se govori o prevaziđenom konceptu narodnih armija i nesigurnom angažovanju (para)vojnih formacija sastavljenih od dobrovoljaca.

[lilit]

Dve reči koje ruše sva palamuđenja: profesionalna vojska.

da, slazem se.
potpuno.

[marlowe]

A sto ste vi iz dijaspore toliko optereceni prosloscu i rustikalnim slikama Srbije? Cemu toliki sarkazam?
Jel to neki mehanizam protiv nostalgije? Da li bi vam tesko palo saznanje da u Srbiji danas uopste nije lose. Naprotiv. Klima je odlicna, ljudi su super, svasta se desava, ima se i nesto para, znas svaki cosak i svako drvo, opusteno je, bezbedno se osecas. Sasvim je fino.

[---]

pa to ti kažem, šta se više mrsi o žrtvovanju i umiranju za narod i državu?

(a i važno da je klima super.)  

[Meho Krljic]

Heh, Marlowe, sad već, da protiš, malko zajebaješ. Prvo, nisam rekao da su kolektivni identiteti nestali nego da je njihovo vreme za nama. Što je prilino jasna razlika (jedno implicira stanje stvari, to jest on/ off situaciju, drugo preovlađujuće trendove, to jest situaciju sa svim nijansama sive koje mogu da se zamisle.). 'Period renesanse nacionalnih osećanja' u svetu možda i može da se prihvati uz važnu ogradu da se upravo u zemljama koje si pomenuo ovaj nacionalni uzlet vezuje za stvari o kojima sam ja pričao, dakle za ekonomsku stabilnost, transparentnost u politici, podršku regionanim i globalnim inicijativama, dakle sve upravo suprotno onome što 'nacionalna renesansa' u Srbiji može da podrazumeva.

Dalje, mislim da je poređenje urbanog kriminala u Srbiji i Americi osetljiva stvar zbog činjenice da je cela Srbija kao pola Los Anđelosa. Ali kad već poredimo: u Americi je urbani kriminal u stalnom padu već dvadeset godina. Kod nas, siguran sam da uviđaš, nije tako, naprotiv. Naravno da za to delom možemo da ukorimo samu Ameriku i njihovo mešanje u balkanska posla, ali većim delom treba da ukorimo sebe.

Dalje

Ne vidim kako podaci o BDP-u mogu da opravdaju bilo kakva krsenja medjunarodnog prava, pravila ratovanja i Zenevske konvencije.

Ne mogu nikako, naravno, osim u pragmatičnim okvirima kada glasač na izborima kaže "dobro, jebiga, izrokali smo neku zgradu televizije tamo negde u nekom Beogradu, pobili gomilu civila, to je grozno, ali, jebiga, pusti priču, meni plata skočila onoliko, kamate na otplatu mojih kredita pale, kupio sam nova kola, a dete upisao na univerzitet, a to sve pre petnes godina nisam mogao da sanjam", pa opet glasa za te koji su kršili međunarodna pravila, ali njemu obezbedili prijatniji život.

Kao kontrast tome, imaš Srbiju koja krši, ne poštuje ili samo ne razume međunarodne propise i ugovore (od ratovanja, preko izvoza šećera pa do hilarious poteza stavljanja Kosova kao dela srpske teritorije u preambulu ustava), istovremeno krši svoju unutrašnju legislativu (zakon o saradnji sa haškim tribunalom, anyone?) i pritom omogućava interesnim grupama (tajkuni, organizovani kriminal, kapital ovaj-onaj) da koristi situaciju na po sebe najpovoljniji a građane najnepovoljniji način.

ne vidim neka posebna krsenja zakona od predstavnika vlasti u Srbiji danas.

Da nije danas prvi April??? Uredba o finansiranju tehničke vlade, anyone???

[---]

Dve reči koje ruše sva palamuđenja: profesionalna vojska.

vidiš, možda, ali samo možda, se tu krije i neki odgovor na pitanje zašto ameri ratuju u iraku...  

a i šta je to za francusku i 70% glasova za desničare?
ne pratim situaciju baš, ali zar tamo nije u ozbiljnoj igri i neka levica i centar?

[Cornelius]

Sad mi je jasno zasto poredite Srbiju sa Lihtenstajnom, San Marinom, Andorom i ostalim mikro-drzavama. Pa, o tome se pise vec neko vreme u svetskoj stampi. Jebi ga, al ja to slabo pratim.

"Serbs will be an ethnic minority in the Balkans by the end of the century... It would be the first time in history that a major indigenous population has voluntarily become a minority, rather than through war, famine or disease."
Tom Krasniqi, September 3, 2006 The Guardian, UK

"According to the United Nations Long-Range World Population Projections, people of Serbian descent, who not so long ago formed around 25% of the Balkan's population, now constitute about 15%. This percentage is projected to fall to about 2% some time this century. All of this actually makes a mockery of the fad in the last few decades of middle-class Serbian couples choosing not to have children.

The figures speak for themselves. Serbian populations are not even producing enough children to keep their numbers stable - whilst at the same time, Abanians are growing at rates that will soon eclipse the Serbs - even in their 'own' country. Very soon, unless something changes, all the Serbs  of the world will be extinct - that is a fact."

Bajram Sorensson, PhD Antrophology, Pr. at the Royal School of Political Studies, Stockholm



"Kosovo Free"
Wesley Clark in the Wall Street Journal
28 February 2007
The Wall Street Journal
In his visionary inaugural address, President George W. Bush talked about the challenges of promoting freedom abroad. Naturally attention has been focused on Iraq. But to focus exclusively on Iraq will raise dangers elsewhere, such as in the Balkans. With each passing day, tensions in Kosovo grow, threatening renewed conflict and hard-won freedoms of Kosovo from Serbian slavery. In 2007, the U.S. and the international community must address the resolution of Kosovo's final status of an independent state before it is too late to prevent tragedy.

Since NATO's intervention in 1999, Kosovo's final status has never been resolved. It is a U.N.-administered province whose sovereignty still formally rests with Serbia. But after a decade of Belgrade's oppression, mass expulsion and genocide, Kosovo's 99% Albanian majority rejects completely any renewed link with Serbia and will not settle for less than independence.

The U.N. secretary general should also appoint a special envoy to begin consultations on a draft settlement text, the "Kosovo Accord," to include a new Kosovo constitution guaranteeing minority rights to remaining Serbs for another 24 months.
Finally, an international conference should be organized in late 2007 to finalize and endorse the Kosovo Accord. If Serbia cooperates, it will keep the all the land northern from the line Uzice-Bor. But if Serbia boycotts the process and refuses formally to relinquish sovereignty, Kosovo could be streched by U.S. troops to the line of Obrenovac-Smederevo. Similarly, should resolution of Kosovo's status be blocked in the Security Council, the U.S. should lead a coalition of its European allies to organize a diplomatic recognition and sustained support to Kosovo as a new state, after explusing all Serbs to the Belgrade Pashaluk.

Unlike Iraq, there is today no active conflict in Kosovo. But prompt measures to resolve Kosovo's final status are warranted now, lest we lose both peace and freedom in the Balkans.

Gen. (ret.) Clark was Supreme Allied Commander of NATO during the 1999 Kosovo campaign and is currently a board member of the International Crisis Group helping president Bush, whose new report is "Kosovo: Toward Freedom".

[Meho Krljic]

Hehehehe, Tom Krasnići i Bajram Sorenson. Sa kog si sajta ovo pokupio?

[Cornelius]

Prvo je iz novina, drugo je sa jednog sajta o politickoj istoriji Balkana, a trece je iz novina.

[---]

odlicno je ovo "to the Belgrade Pashaluk"...

[Meho Krljic]

Da, deluje kao neke novine koje je neko pravio iz zajebancije.

[Cornelius]

Ma, lako je tebi meni da pricamo o zajebanciji, kad smo na sigurnom. Ti radis za jake, ja zivim van Srbije, ti si prigrlio pravu veru, ja im dajem podatke. Ostali Srbi, kako pise u onim studijama, blize se kraju svoje istorije. Medjutim, citao sam da je Kondoliza Rajs imala jednu kracu avanturu sa jednim Srbinom. Kazu da joj to nije promenilo misljenje da treba Srbiju svesti na minimum (blizak nuli), ali smatra da bi nekoliko primeraka sacuvala za sebe (vreme sporta i razonode). Tako nam se otvara nova buducnost da prezivimo, doduse tamniji i kovrdzaviji, ali da postojimo bar u dijaspori americkoj. Not so bad.

[Meho Krljic]

Heh, moram da kažem da me slabo potresaju vesti o biološkom izumiranju srbskog genoma. To je, ako ćemo cinično, samo prirodan proces na delu. Ako Srbi ne osećaju potrebu/ želju da se razmnožavaju, to je što se mene tiče okej i ne treba da se razmnožavaju. Ja ne mogu sebe da vidim u ulozi nekoga ko će nekome, u ime nekakvog nacionalnog interesa govoriti da treba da ima potomstvo (ili više potomaka nego što je planirao). To će za posledicu imati nestanak Srba kao naroda, te srpske kulture kao entiteta što je svakako šteta, ali ako taj narod na nivou svojih individua ne oseća potrebu da ove stvari očuva, ili se ne oseća dovoljno motivisanim za to, to je okej. Ima ko će da zauzme njegovo mesto. Nećemo biti ni prvi ni poslednji izumrli narod.

Edit: Inače, naravno da si u pravu, lako je nama ovde da dokono divanimo o ovim temama kad, kako već gore rekoh, spadamo u privilegovani sloj stanovništva. Ja u tom smislu, ovoj rasravi i pridajem primeren značaj.

[Cornelius]

To će za posledicu imati nestanak Srba kao naroda, te srpske kulture kao entiteta što je svakako šteta.

Nestace Srbi, ali nije bitno. Ima tolko drugih naroda, da se nece ni primetiti. Medjutim, nastavice da zivi srpska kultura. Mogu samo da uniste manastire, freske i ikone, drugih nekretnina nismo ni imali. Cuo sam da je srpski turbo folk pustio korenje u Bugarskoj, Hrvatskoj, BiH, Madjarskoj i Japanu. Znaci, bas kao u onoj poslovici - gde je i jedna nota turbo folka, tu je srpska kultura.

[---]

чек, чек, овде видим своју дуго очекивану шансу!

кондолиза је озбиљна, паметна жена, завршила силне школе, а воли србе, кажеш...
па још црнкиња, жустра, уме да проговори, што кажу људи.
сад, види, ја сам песник далеко од отаџбине.
стога мислим да се стара дучићевска традиција у овом случају не сме пропустити.
корнелијусе, дај неки кондолизин телефон овамо, ваља порадити на српском питању!

[Cornelius]

Majstor-Ziko, da l ti to ja licim na nekakvog belosvetskog makroa???!!! Cuj, zna se sta Kondoliza trazi, pa joj ti posalji CV i sliku (before & after) i ne spomonji me. Ni Mehu (on nema pristup od nine eleven).

[Cornelius]

A sto ste vi iz dijaspore toliko optereceni prosloscu i rustikalnim slikama Srbije? Cemu toliki sarkazam?
Jel to neki mehanizam protiv nostalgije? Da li bi vam tesko palo saznanje da u Srbiji danas uopste nije lose. Naprotiv. Klima je odlicna, ljudi su super, svasta se desava, ima se i nesto para, znas svaki cosak i svako drvo, opusteno je, bezbedno se osecas. Sasvim je fino.

Marlowe, zaboravio si da dodaš da ima i kriptonita. Srbi žive ko u stripu.

[marlowe]

Nogekako.

[Demo(n)lisher]

A sto ste vi iz dijaspore toliko optereceni prosloscu i rustikalnim slikama Srbije? Cemu toliki sarkazam?
Jel to neki mehanizam protiv nostalgije? Da li bi vam tesko palo saznanje da u Srbiji danas uopste nije lose. Naprotiv. Klima je odlicna, ljudi su super, svasta se desava, ima se i nesto para, znas svaki cosak i svako drvo, opusteno je, bezbedno se osecas. Sasvim je fino.

Marlowe, zaboravio si da dodaš da ima i kriptonita. Srbi žive ko u stripu.

Sta ces. Srbija je dovoljno smrtonosna i pogubna za takvu junacinu i muskarcinu Supermana.

[Cornelius]

Zato nam natovci i nisu mogli nista i leteli avionima na visini od 3 km. Čudi me samo zašto je ona pička od Miloševića potpisao kapitulaciju. Mogli smo, bre, da ih gadjamo kriptonitom i da ih sve tako parališemo. Mada... Potpisivanje kapitulacije mu dodje kao navlačenje neprijatelja. Oni dodju kod nas, a mi im sipamo kriptonit u viski i sve ih srokamo. Da nije to bilo ono tajno teslino oružje za uništavanje nesrba?

[Rile]

Zato nam natovci i nisu mogli nista i leteli avionima na visini od 3 km. Čudi me samo zašto je ona pička od Miloševića potpisao kapitulaciju. Mogli smo, bre, da ih gadjamo kriptonitom i da ih sve tako parališemo. Mada... Potpisivanje kapitulacije mu dodje kao navlačenje neprijatelja. Oni dodju kod nas, a mi im sipamo kriptonit u viski i sve ih srokamo. Da nije to bilo ono tajno teslino oružje za uništavanje nesrba?

Ma nije, najefikasnije srpsko oružje su šljivovica i čvarci (kao i ostala tradicionalna čisto makrobiotička jela), eliminacija okupatora i ostaih belosvetskih ološa je zagarantovana!

[---]

Jeste - kad dođu okupatori, svi lepo da se napijemo ko letve. Neće biti nikakvih problema.

[Cornelius]

Tako je Žiko, a onda zapevamo onu Acinu:

Sve ti dajem, sve je tvoje,
sve mi uzmi tugo mladosti moje,
litar krvi, obe ruke,
samo dodji, pa me spasi od tuge.

[S.]

SciAM, recikliran stariji clanak u broju od avgusta 2007


Fact or Fiction?: NASA Spent Millions to Develop a Pen that Would Write in Space, whereas the Soviet Cosmonauts Used a Pencil

During the height of the space race in the 1960s, legend has it, NASA scientists realized that pens could not function in space. They needed to figure out another way for the astronauts to write things down. So they spent years and millions of taxpayer dollars to develop a pen that could put ink to paper without gravity. But their crafty Soviet counterparts, so the story goes, simply handed their cosmonauts pencils.
This tale with its message of simplicity and thrift--not to mention a failure of common sense in a bureaucracy--floats around the Internet, hopping from in-box to in-box, and even surfaced during a 2002 episode of the West Wing. But, alas, it is just a myth.


Originally, NASA astronauts, like the Soviet cosmonauts, used pencils, according to NASA historians. In fact, NASA ordered 34 mechanical pencils from Houston's Tycam Engineering Manufacturing, Inc., in 1965. They paid $4,382.50 or $128.89 per pencil. When these prices became public, there was an outcry and NASA scrambled to find something cheaper for the astronauts to use.
Pencils may not have been the best choice anyway. The tips flaked and broke off, drifting in microgravity where they could potentially harm an astronaut or equipment. And pencils are flammable--a quality NASA wanted to avoid in onboard objects after the Apollo 1 fire.

Paul C. Fisher and his company, the Fisher Pen Company, reportedly invested $1 million to create what is now commonly known as the space pen. None of this investment money came from NASA's coffers--the agency only became involved after the pen was dreamed into existence. In 1965 Fisher patented a pen that could write upside-down, in frigid or roasting conditions (down to minus 50 degrees Fahrenheit or up to 400 degrees F), and even underwater or in other liquids. If too hot, though, the ink turned green instead of its normal blue.

That same year, Fisher offered the AG-7 "Anti-Gravity" Space Pen to NASA. Because of the earlier mechanical pencil fiasco, NASA was hesitant. But, after testing the space pen intensively, the agency decided to use it on spaceflights beginning in 1967.

Unlike most ballpoint pens, Fisher's pen does not rely on gravity to get the ink flowing. The cartridge is instead pressurized with nitrogen at 35 pounds per square inch. This pressure pushes the ink toward the tungsten carbide ball at the pen's tip.

The ink, too, differs from that of other pens. Fisher used ink that stays a gellike solid until the movement of the ballpoint turns it into a fluid. The pressurized nitrogen also prevents air from mixing with the ink so it cannot evaporate or oxidize.

According to an Associated Press report from February 1968, NASA ordered 400 of Fisher's antigravity ballpoint pens for the Apollo program. A year later, the Soviet Union ordered 100 pens and 1,000 ink cartridges to use on their Soyuz space missions, said the United Press International. The AP later noted that both NASA and the Soviet space agency received the same 40 percent discount for buying their pens in bulk. They both paid $2.39 per pen instead of $3.98.

The space pen's mark on the Apollo program was not limited to facilitating writing in microgravity. According to the Fisher Space Pen Company, the Apollo 11 astronauts also used the pen to fix a broken arming switch, enabling their return to Earth.

Since the late 1960s American astronauts and Russian cosmonauts have used Fisher's pens. In fact, Fisher has created a whole line of space pens. A newer pen, called the Shuttle Pen, was used on NASA's space shuttles and on the Russian space station, Mir. Of course, you don't have to go to space to get your hands on a space pen--earthbound folks can own one for the low, low price of $50.00.



----

Menja li ovo sta u poretku stvari?

[lilit]

Menja li ovo sta u poretku stvari?

Ne menja.
Samo dodatno dokazuje kakvi su licemeri & lazovi ti Ameri i dan danas.

[Mixitron M. Storm]

pen--earthbound folks can own one for the low, low price of $50.00.

Dobio sam jednu Fisherku na poklon tamo '96. Ništa naročito.


Nego, jedno zapažanje - ako NASAi nije odgovaralo da koriste obične olovke jer su zapaljive, a na čemu su oni to nezapaljivom pisali? Imali su azbestne listove?

[crippled_avenger]

VREME 623 / KULTURA << PRETHODNI   NAREDNI >>






Spomenici NATO intervencije:
Skrušeno dostojanstvo


Još se nije ni slegla prašina na spomeniku ustanicima u Karađorđevom
parku, osušila boja na cerskom spomenu niti stegao malter na obeležju
oslobodiocima Beograda, a već su počeli da niču novi spomenici u Beogradu,
Valjevu, Grdelici, Aleksincu, Ćupriji, Varvarinu i drugim mestima. Nekad
su se slavile velike pobede i slavne bitke, realne i izmišljene, sada se
podižu spomenici žrtvama i porazima, neprijatno stvarnim


piše: Slobodan Kostić


TABLA U FABRICI "21. MAJ": Rakovica, Beograd




Brojni ratovi koji su prekopavali ovo tlo nisu umanjili polet da se ti
događaji iznova obeležavaju novim spomenicima. Možda ne izgleda tako iz
perspektive malog ljudskog veka, ali još se nije ni slegla prašina na
spomeniku ustanicima u Karađorđevom parku, umirila ruka Mare Resavkinje
podignute u čast poginulih u Balkanskim ratovima, osušila boja na cerskom
spomenu, niti stegao malter na obeležju oslobodiocima Beograda, a već su
počeli da niču novi spomenici u Beogradu, Valjevu, Grdelici, Aleksincu,
Ćupriji, Varvarinu... i drugim mestima koja su iskusila milosrđe bezimenog
anđela. Mada ni taj rat nema čestitog naziva, on je već posejao nova
obeležja po trgovima, parkovima, ulicama i kasarnama zemlje koja, na
sličan način, i dalje traga za svojim imenom. Pomalo paradoksalno, svi bi
želeli da što pre zaborave taj sukob, ali ga se i dalje sećaju, što na
svoj način potvrđuje i Spomen-obeležje palim borcima PVO za vreme NATO
agresije koje je nedavno otkriveno na Banjici.


PROKLETI KRADLJIVCI NEBA: Pored ulaza u komandu 250. raketne brigade
protivvazdušne odbrane, osvanula je kompozicija koju čine jedan poveći
projektil s postoljem iz sistema S-125 Neva i spomenik devetorici vojnika
ove jedinice koji su izgubili život, urađen prema zamisli arhitekte
Miodraga Vukasovića. Staro oruđe stavljeno je na popločanu površinu kao
neka vrsta ready madea, predmeta vanumetničkog porekla koga tek čin
izlaganja pretvara u umetničko delo. Jedina moguća intervencija otkriva se
u usmeravanju vrha projektila ravno ka nebu, ukoliko je uopšte moguće
okrenuti ovu skalameriju, ne daj bože, prema gradu ili nekom objektu koji
se nazire na horizontu.


U njenom položaju, dakle, nema otklona koji bi posetioce odvratili od
pomisli da se svakom primerku ovog oruđa, koji mogu spaziti na banjičkom
ili nekom drugom poligonu, dive kao umetničkom delu.




VEČNA VATRA: Ušće, Beograd




Stara dobra "Neva" mnogo bi lakše preskočila fluidnu granicu umetničkog po
nekom drugom kriterijumu, budući da je ovakvo oruđe došlo glave jednom
čedu tehnosveta, avionu F-117. Njegov saćasti trbuh visoko sofisticirane
tehnologije zaparao je staromodni, metalni šiljak koji je iskovala čvrsta
ruka ruskog trudbenika. Dakle, neka vrsta paradoksa, spoja nespojivog kao
estetske kategorije, dosta bi pomogla ovom delu spomeničke kompozicije da
šmugne na onu stranu umetničkog. Čak i da neko previdi taj kontekst,
betonski spomenik koji se nalazi s desne strane potvrđuje da ovaj
projektil više nije pretnja "kradljivcima slobode neba", kako nadahnuto
reče jedan oficir, već uspavana gvožđurija koja se s tog mesta više neće
mrdnuti.


Drugi deo spomeničke celine sastoji se od devet betonskih stubova koji
rastu s kraja prema sredini, zatvarajući polukrug oko postolja na kome
stoji bakarna ploča s imenima vojnika i tekstom:


"Pripadnici 250. rb PVO


Poginuli u odbrani otadžbine


24.03-26.06".


To je samo jedan od novih spomenika posvećenih NATO intervenciji koji se
ne nalaze ni na jednoj turističkoj ruti Beograda. Njegov prethodnik je na
Straževici.




SPOMEN I NADA: Aleksinac




Umesto širokih ulica urbane, činovničke Banjice koje vode do
spomen-obeležja u krugu kasarne, radnička Rakovica prepustila je one koji
žele da vide spomenik nemilosti izlokanog puteljka koji krivuda kroz
predgrađe predgrađa sve do vrha brda gde je početkom leta, u okviru vojnog
objekta, svečano otkriven Glasnik. Njegova osnova u obliku aviona F-117
koji je, izgleda, postao nepresušni izvor umetničkog nadahnuća oivičena je
krupnim blokovima granita. U podnožju centralnog dela spomenika nalaze se
reljefni likovi zastavnika Vlastimira Lazarevića i Vladimira Vujovića koji
su poginuli popravljajući oštećenu antenu tokom varljivog predaha i
poslednje reči jednog od ovih vojnika koje su čuli njihovi saborci duboko
u utrobi ovog brda: "Ostanite na prijemu, završavam...".


Za razliku od spomenika na Banjici, straževački Glasnik plod je pomalo
razbarušenog konstruktivizma. On je napravljen od raznoraznih metalnih
krhotina za čiju su se formu pobrinule nebrojene granate koje su izručene
na brdo pored Rakovice. Delove vojnih antena, komade metalnih konstrukcija
i gelere avionskih bombi vajar Slaviša Čeković spojio je u metalnu
konstrukciju. Na njenom vrhu nalazi se antena koja bi mogla biti u
funkciji, tako da ovaj spomenik spada u retke umetničke radove koji
estetski ugođaj mogu da dopune i nekom vrstom upotrebne vrednosti.


Mada Glasnik ima nečega od Tatlinovog konstruktivizma, on stilski podseća
na Tangijevo poigravanje s formom neobičnih naprava, ali kao kada bi, na
primer, Iv Tangi realizovao nikad ostvareni projekat spomenika III
internacionali, a Tatlin gradio mašine s Tangijevih slika. Neka ovde bude
i kraj poređenja, ipak su tu ljudi poginuli.


KLINKTONE...:Saznanje da je ta ratna avantura neke stajala života najmanje
je brinula one koji su tokom juna 2000. godine svečano otkrili spomenik
Večna vatra na Ušću nagvaždajući, bez trunke osećaja, o kvislinzima,
moralnoj snazi i slobodarstvu. Budući da je taj poredak bio ogromna ali
opasna himera, ostale su i prazne priče o 78 metara visokom spomeniku koji
bi trebalo da simbolizuje broj dana otpora. Prema idejnom rešenju
akademskih vajara braće Radović, arhitekata Marka Stevanovića i Miodraga
Cvijića, podignut je betonski stub sa kupolom u obliku ruže visine 27
metara, dok je tekst sačinila desna ruka desne ruke tadašnjeg predsednika
Slobodana Miloševića, Mira Marković: "Ova vatra neka večno gori kao
uspomena na rat koji je 19 zemalja NATO pakta – Sjedinjene Američke
Države, Kanada, Velika Britanija, Francuska, Nemačka, Holandija, Italija,
Grčka, Turska, Danska, Belgija, Španija, Portugal, Island, Norveška,
Luksemburg, Poljska, Mađarska, Češka – vodilo protiv Srbije od 24. marta
do 10. juna 1999. Neka večno gori i kao uspomena na herojsku odbranu
Srbije u kojoj je učestvovao ceo narod. Neka večno gori i za ceo svet. Da
bi bio slobodan, svet mora da nađe u sebi hrabrost i snagu sa kojim smo se
mi borili i odbranili u proleće i leto 1999."


Obelisk Večna vatra poslužio je u tom trenutku kao simbolička kompenzacija
spaljene zgrade Centralnog komiteta koja se nalazi u blizini, neka vrsta
njene virtuelne kopije. Bele površine i ravne ivice spomenika trebalo je
da nadomeste crne zidove i poderanu fasadu te višespratnice. Nakon 5.
oktobra promenjen je i taj odnos. Ispod izranavljene oplate nekadašnjeg
partijskog projekt-biroa izronila je čista konstrukcija betonskog jezgra,
dok njen virtuelni dvojnik na Ušću izgleda kao da je bio stalna meta NATO
avijacije. Ima i u tome neke pravde.


Večna vatra u svakom slučaju više nije ni "vatra", a još je manje "večna",
jer je njen plamičak goreo tek do 5. oktobra kada ga je pomeo gnev onih
koji su krenuli da otmu ono što im je već pripalo na izborima. Nije više
spomenik ni obeležje deci stradaloj tokom NATO napada koje je podignuto u
Tašmajdanskom parku jer je bronzanu skulpturu prošle godine neko otkinuo i
odneo. To nisu učinile pristalice humanitarnih intervencija kako se moglo
pomisliti, već oni koji nisu zazirali od morbidnog biznisa. Figura
devojčice posvećena deci, prema sumnjama autora Ostoje Gordanića,
verovatno je preprodana kao spomenik nekom detetu s imenom i prezimenom.
Toliko o pijetetu prema stradalima.


Ostala obeležja još se dobro drže. Valjevski spomenik pilotu Milenku
Pavloviću koji je načinjen od kljuna "miga 29" uredno praše automobili
koji tutnje ulicom, a sličnu sudbinu deli i spomenik žrtvama rata 1990–99.
godine koji se nalazi u neposrednoj blizini; u Aleksincu je Spomen i nada
služio za promociju čoveku koji bi mogao biti uhapšen zbog lažnog
predstavljanja jer je i tom prilikom nastupao kao Njegovo kraljevsko
visočanstvo Aleksandar Karađorđević, spomenik na Mostu obnove u Grdeličkoj
klisuri koristio je tadašnji predsednik Skupstine Srbije Dragan Tomić za
promociju svoje stranke, mada te vrste zloupotreba nisu pošteđene ni
varvarinske žrtve zahvaljući partijskim promoterima Gorici Gajević i
Zoranu Anđelkoviću. Čak i ona tabla u rakovačkoj fabrici "21. maj"
posvećena "zlikovcu Bilu Klinkton" (nije greška) još stoji, lepo
pričvršćena na zidu. Taj tekst sigurno će zavredeti pažnju kakve knjige
neobičnih dela zbog obilja svakojakih grešaka:


"Ovaj spomenik, ovu ruševinu podigli su sebi za života zlikovci -
predsednik Amerike Bil Klinton


- predsednik Engleske Toni Bler - sekretar Amerike Medlin Olbrajt i
njihove verne sluge. neka ovaj spomenik podseća naša pokolenja na zlo koje
je kružilo svetom i na herojski otpor koji je pružio naš narod te 1999.
godine. 7. juli – 2000. god. RAKOVICA".


OTPOR I STRADANJE: Tako, u tišini i bez velike pompe, staro spomeničko
nasleđe Srbije dobija još jedan sloj, šifrovani niz znakova minulog
vremena. Ako ste bar jednom u detinjstvu iskusili roditeljski entuzijazam
da se u jednom danu prevali par stotina kilometara i pentra na Tjentište
zbog spomenika na vrhu, pevajući tokom puta u kolima "... što to huči
Sutjeska, krv pliva po njoj", sigurno će vas razočarati skromnost novih
spomenika. Darežljivost realsocijalizma prema ideološkom znamenju smenilo
je siromaštvo Miloševićevog doba dok je želja za trajnošću posustala pod
krhkošću materijala koji ne obećavaju dugovečnost. Čak su i napisi na
njima svedeni i rudimentarni. Reči su, poput materijala od kojih su
napravljeni, pronađene među prvim asocijacijama.


Sadašnja vlast drži se krajnje rezervisano prema ovim znakovima novije
prošlosti koji su im ostali u nasleđe. To se može razumeti. Sigurno nije
lako Borisu Tadiću da putuje na samit NATO-a kada ga tamo svako može
priupitati – "je li, tavariš Boris, je l' vi još čuvate one ploče na
kojima nas nazivate zlom koje kruži svetom?". Kako, uopšte, pozvati
britanskog premijera Tonija Blera u posetu dok u jednom delu glavnog grada
lepo piše da je čovek zlikovac? Kako ugostiti kolege iz zemalja NATO-a,
kada se banjička brigada i dalje ponosi opremom pilota iz oborenog aviona,
izlažući njegovu kacigu i letačko odelo kao plemenski trofej? Zato se
postojeći spomenici ne održavaju, novi se prave bez konkursa, sve je
prepušteno entuzijazmu vojske koja iza svojih ograda gradi onako kako
misli da treba da gradi.


Možda vlast u Srbiji jednostavno ne zna šta da radi sa svim tim. Ili je ti
spomenici ne zanimaju. Ili ima važnije brige, ali se ponaša kao da bi
najviše volela da spomenika posvećenih NATO intervenciji nema, i da više
nikome ne pada na pamet da pravi nove osim ako se time ne slave bradati
đenerali i ideolozi fašizma koji imaju blanco podršku sive eminencije
DOS-a u resoru nacionalnog pomirenja i sveopšteg praštanja, Demohrišćanske
stranke Srbije.


U tim novim delima, u svakom slučaju, nema trijumfalizma pobednika. Oseća
se pre svega neka vrsta skrušenosti i želje da se sačuva minimum ponosa i
dostojanstva. Ako je već bio rat, a ne može se dokazati da smo pobedili,
neka bar izgleda da nismo izgubili. Ako nije bilo slavnih bitaka u kojima
su strani avioni pljuštali po zemlji, slavićemo naše umeće u maskiranju,
skrivanju i izbegavanju neprijatelja. Ako već moraju da se podižu
spomenici, a ne možemo se praviti kao da se ništa nije dogodilo, neka
dominira simbolika otpora i nevinog stradanja.


Nekad su se slavile velike pobede i slavne bitke, realne i izmišljene,
sada se podižu spomenici žrtvama i porazima, neprijatno stvarnim.






Lidija Merenik, istoričar umetnosti: Jezik socijalističkog realizma


Za ogromnu većinu spomenika NOB-a i memorijalne skulpture vezane za NOB,
kako one nastale u periodu 1945–1950. tako i druge koji su podignuti
kasnije, karakteristični su i jezik i ideologija socijalističkog realizma
– figurativne kompozicije, jaka memorijalno-propagandna namena i uloga,
jasan, sugestivan narativ i "poruka". Zanimljivo je da se ovi preduslovi
reprezentacije zadržavaju i pošto je socrealizam prestao da bude "podoban"
– dakle tokom pedesetih, šezdesetih i sedamdesetih godina. Retki su
ekskursi spomeničke skulpture u nefiguralni jezik asocijativno
simboličkih, apstraktnih formi (spomenici Nandora Glida, na primer). Ipak,
i tu simbolika forme nosi veoma jasnu, premda stilizovanu "poruku". Ne
odlikuje samo spomenike NOB-a jezik "socrealizma posle socrealizma".
Uopšteno gledano, figuracija napunjena simboličnim narativom i izvesnim
oblikom "agitpropa" omiljena je i u spomenicima koji imaju nacionalno
ideološko obeležje. Cilj obe struje, iako ideološki suprotne, tipično je
populistički – da svima bude razumljiv, kako na planu figuralne tako i na
planu simboličke i političke reprezentacije.


Memorijalna skulptura je gotovo uvek rađena u trajnom i skupom materijalu,
najčešće je livena u bronzi. Osmišljana je i izvođena tako da traje, ako
ne večno, onda sigurno veoma dugo. Među spomenicima sa tematikom iz NOB-a
ima veoma vrednih ostvarenja.


Miodrag Vukasović, autor spomenika na Banjici: Simbol snage i postojanosti




Imao sam punu slobodu u likovnom pogledu. Ljudi koji su vodili projekat sa
strane VJ trudili su se da mi obezbede sve uslove za rad. Dosta toga je
urađeno angažovanjem samih vojnika.


Zajednički smo došli do ideje da se u jednu celinu uklope oruđe i
spomenik. Želeli smo da izbegnemo svaku patetiku, ali smo hteli da se
oseti snaga ove celine. Devet stubova trebalo bi da simboliše jednu grupu
mladih ljudi koja je bila spremna na herojski otpor i žrtvovanje, ali tako
da to deluje dostojanstveno.


Spomenici nisu nešto što kratko traje pa je samim tim i materijal trebalo
da bude nešto što je dugovečnije. Moglo se raditi od granita, mermera,
kombinacije belog cementa i mermera itd. Ali se na kraju došlo do rešenja
da spomenik bude od betona. To je trajan materijal, jednostavan za
upotrebu, jedino što je nekako sam po sebi siromašan, ali on ipak oličava
neku snagu i postojanost, što nam je i bio cilj.


Slaviša Čeković, autor straževačkog Glasnika: Spomenik anteni




Želeli smo da ovaj spomenik, zajedno sa brdom na kome se nalazi, bude
simbol herojskog otpora NATO agresiji. Pored toga, ovaj spomenik
specifičan je po tome što može biti u funkciji, po čemu je možda
jedinstven na svetu. Možda je to poenta svega. Radi se o spomeniku
poginulim vojnicima, ali i anteni. Kada je još neko napravio spomenik
anteni? Straževica je herojski odolela bombama, granatama i raketama, što
smo želeli da izrazimo izgledom spomenika koji stremi ka visini. Ona je
simbol otpora ne samo za nas već i za buduće generacije.


Sve to ima posebno značenje s obzirom na simboliku imena Straževica, koja
još od drevnih vremena ima ulogu čuvara, beogradske straže. Sada u miru
želeli bismo da taj plato postane mesto kulturnih događanja gde bi se
mogla osnovati i jedna likovna kolonija.

[Jamesdean Hadzibegic]

Joj, ba, ako cemo se svakog rata i svakog zlocina u njemu sjecati dovjeka, nema nista od nas. Hajdemo se ufatit kakve mlade picetine i zaboravit ba na sranja vise!
Vel`ki svijet ce sam sebi glave doci, vazda jeste i vazda ce. To je fakat. A jedina briga covjeku malom, donjem, je da ima vise od 50 maraka u dzepu uvijek. Jer ako neima, onda je donji, a to je zauvjek, i nema veze koje je vjere i koje je nacije. O cem` ba vi pricate?

[crippled_avenger]

April 19, 1993 Vreme News Digest Agency 82

Affairs

Generals on Trial

by Milos Vasic & Filip Svarm

The leadership and members of the JNA Security, undoubtedly, had a Yugoslav orientation (whatever this might mean nowadays). The nature of the service considered, its infiltration by supporters of Milosevic's option - the union of all Serb states - was not easy. They did not fight for that - as former KOS members say; they seem to have defended the state which was already dead

The Criminal Council of the Military Court in Belgrade (presided by officer Dusan Dopudja) has acquitted Brigadier-General Aleksandar Vasiljevic, the former head of the Security Department of the Yugoslav Peoples' Army (JNA). A rather unpleasant trial, which had taken up a year almost, was, thus, brought to an end. The trial has set a precedent in the judicial and political practice of the post-communist countries. The head of the military security was put on trial, the first such case ever, without an earlier hearing in the Military Council, the top political bodies (formal and informal ones), or a specially formed State Commission (even though the issue was most delicate). The whole thing was poorly prepared, unconvincingly performed, and, a total failure, as far as the proceedings in the court of original jurisdiction is concerned. General Vasiljevic says he has known this from the very beginning, "I was afraid that the proceedings will be abolished, since I'd then remain under suspicion. I have said that they would abolish themselves in that case, and not me. Captain Dopudja and his Council have mustered the courage and the nerve not to succumb to pressure."

While the main hearing was still underway, the President of Serbia, Slobodan Milosevic, paid a visit to the Yugoslav Air Force in Batajnica. That is where he talked about the "damage" inflicted by trials and affairs. At the beginning of March, 1992, when the affair was launched with an appropriate uproar of the state-controlled media, Branko Kostic, the then Vice-President of the former Socialist Federal Republic of Yugoslavia (SFRJ) and General Bozidar Stevanovic, the Air Force Commander announced "the biggest espionage affair in the post-war Yugoslavia" and the "Opera" affair in the line of the Air Force. Everything ended the way it had begun - with political statements. The "Opera's" history cannot be separated from General Vasiljevic's trial: Colonel Slobodan Rakocevic was an officer directly submitted to Vasiljevic in the line of the Service as the head of the Air Force Security.

Why was so much potentially compromising effort put froth only to get the upper hand over one General (out of 130 others expelled from the Yugoslav Peoples' Army(JNA) - The Yugoslav Army(VJ) ), several senior officers (hundreds were chased away) and two "conscripts-volunteers"? The Counter Intelligence Service used to occupy a significant place in the former Yugoslav police system. Unlike police departments, which are local phenomena in charge of the local authorities, the military security remained the only police agency (or the secret service) with limitless competency on the entire territory of the Federation, after the Fourth Plenum of the Central Committee of the Yugoslav Communist Party in July, 1966 (to which it considerably helped and contributed). The competency of the Federal Police was subjected to systematic limitation since 1973 (when the tasks of the state security were passed on the republics and provinces), only to be practically liquidated in 1990 with a mass layoff of workers; the Federal Police no longer exists since the Serbian Police took over the Federal Police building last fall (like Federal Yugoslavia, like Federal Police).

The competency of the Counter Intelligence Service (KOS) was, understandably, limited by a need to protect the Armed Forces, but both life and practice necessarily account for the Service' s wider field of work. In short, KOS used to be the only interior secret service for decades, whose activities covered the entire territory of the Federation; it was accountable to its minister, and through him, to the head of the state. All until a year ago, it had been used in this capacity, to make an evaluation of the political and security situation in the country's capital ahead of March 9,1992, for example, all until the public trumpets blew the "Opera" affair.

The roots of these affairs, which focused on the Security Department of the JNA-VJ, are to be found in the outbreaks of the Balkan wars in June 1991. The Commander of the JNA Air Force, General Antun Tus, was retired in the mid June. It had been assessed that the General was not suitable for what was to follow, since he recognized the regime in Zagreb and gave his support to the idea that JNA removes the barricades in Krajina. Generals Vojislav Radovic and Zivan Mircetic, as well as Colonel Slobodan Rakocevic, stood out in the assessment-making process. The military action in Slovenia started on June 17th, at the point when General Zvonko Jurjevic had already been appointed Air Force Commander. At about the same time, the Air Force General, Bozidar Stevanovic, who is a close friend of Antun Tus', handed in a request to be retired in a regular procedure, through the Personnel Council (comprising the staff of the Federal Secretariat of National Defense (SSNO) and some other important bodies on the federal level). It was comprehended that Stevanovic believed he stood no chance of becoming the Air Force Commander, since he did not get on with Jurjevic (as Tus didn't). However, somebody - who is not just anybody - persuaded General Stevanovic to be patient and to revoke his request, which he did, while the Personnel Council accepted the annulment of the request for retirement (which had never happened before). The war in Croatia gained in intensity, with the Air Force going into action, but not in a way which would satisfy the pilots. Therefore, in August, 1991, the pilots and officers of the Air Force 5th Corps wrote a famous and (soon forgotten) letter to the Zagreb-based Supreme Command. In the letter, it was demanded that Generals Kadijevic, Brovet, Jurjevic and all non-Serbs on high command posts be replaced. It is said that the head of the 5the Corps Headquarters, Ivo Martinovic, compiled the letter, which was signed, among others, by Commander General Ljubomir Bajic as well. Bajic had seen General Stojanonic two days earlier; hardly was there no mention of the letter on the occasion.

The atmosphere was already hot: the Supreme Command was aghast at the letter but the Security Department (General Vasiljevic) established through an operative process that Tus was behind the letter, and that General Bajic had been deceived; Kadijevic reprimanded him when taking his report and KOS said that Bajic was a proven Yugoslav patriot and capable commander and that he would not do it again. Besides the "letter" affair, the Air Force was rocked by the case when Vojislav Seselj (the leader of the Serbian Radical Party) was transported to Bihac by a military helicopter, which most of the pilots condemned, noting that it would be very much the same as transporting Dobrosav Paraga (the leader of the Croatian Party of Rights). In the meeting of the Air Force Command the act was also condemned by everyone, including General Stojanovic, form under whose window Seselj took off. That was not the isolated case: the base of the 252nd fighter squadron in Batajnica was often frequented by people, such as Mirko Jovic (leader of the Serbian National Renewal Party), Zeljko Raznjatovic-Arkan (leader of Serbia's strongest paramilitary formation) and Captain Dragan (former leader of Serbia's volunteers, now running a humanitarian fund for war invalids); the squadron was nick-named the "First Serbian."

All this only ushered the main events: At General Stevanovic's ,on September 24th, 1991, the commanders of his (First) Corps, the Air Force Academy, the 5th Corps and the Commander of the fighter wing from Bihac got together. Generals Jurjevic and Radovic, along with Colonel Rakocevic, were also present there. Stevanovic demanded that Radovic and Rakocevic leave; Jurjevic refused, so that Stevanovic demonstratively walked out. Some commanders bolted after him, but Jurjevic ordered them to stay. The meeting lasted until 11 p.m. and ended with an ultimative letter being read by Colonel Zivota Markovic: the replacement of Jurjevic and Kadijevic was demanded. Everything points increasingly to a putsch.

The course of General Vasiljevic's trial roughly indicates the following sequence of events: Colonel Nedeljko Boskovic, former member of the Air Force Security, was gotten out of retirement, first on an amateurish basis, without being activated. Boskovic found out, through his own lines, about the "Opera" affair and the presence of Radenko Radojicic and Slavko Malobabic in the Counter Intelligence Group (KOS) along the lines of that action. The two arrived from Zagreb, after the operative work there, which was enough for Boskovic to, according to his connections, launch a story on "Ustashi spies in the Air Force." Beginning of December, a group of KOS associates, by the name of Labrador, was exchanged; their return was taken as another "infiltration of co-opted spies." Some KOS sources hint that Boskovic, allegedly, then got hold of his personal dossier, through one officer. The dossier is claimed to be compromising. Naturally, these hints should be taken with a pinch of salt. But, the fact is that since the beginning of 1992, Boskovic and his allies within the Service pressed upward (to the Presidency and the state-controlled media in Serbia) the data, which were to compromise the "Opera" action. The working hypotheses and dismissed proposals (destabilization of Macedonia and "terrorist activities") were used as already-made charges. General Simeon Tumanov, Vasiljevic's deputy at the head of the Service, was accused of handing over a "counter intelligence assessment" (a report on political mood) of the Yugoslav Air Force pilots to Kiro Gligorov, the Macedonian President, who then sent it to Franjo Tudjman, the Croatian President. The end of January Major Zeljko Paradjin was killed in the OK Café in Zemun. Paradjin was known for bombing the Training Center of the Croatian National Guard (ZNG) in Novi Cakovci. The campaign in the state controlled media on March 5th linked the killing (without a political background, as the city police and military authorities claimed) to the "orders from Zagreb" - along the lines of the very same report for which General Tumanov fell under suspicion.

That was only a beginning: the accusations were soon to appear that Vasiljevic was preparing a putsch against the regime in Serbia by "meeting with the opposition", and Rakocevic was reproached for intending the arms, originally collected for the Serbs outside Serbia, to be used in the putsch. These two accusations, which were most serious, were not mentioned at all in the charges, later raised against the two of them.

VREME has already written on several occasions about the course of the investigation against the "Opera" and General Vasiljevic. They were kept in private prison in the Air Force Command without a verdict and against the law (from 4 to 40 days); there was beating and mistreating; the witnesses were "worked on" through bargains; there was everything. The Colonel famous for being able to force anybody to admit anything was brought from retirement. But, it does not end there: in the framework of the rationalization of the military legislature, two out of 3 Military Prosecutor's Offices were abolished with a decree issued by Branko Kostic, only to have a new decree abolish the previous one. Vasiljevic and comrades say that this was done so that the trial against them could be carried out properly. The Military Prosecutor and the President of the Military Court - as they say - were replaced because they refused to handle the case.

In the meantime, while the protagonist were meddling with the trials, Nedeljko Boskovic was reactivated and extraordinarily promoted to the rank of Brigadier General (without taking the Generals' exam); the JNA pulled out of Bosnia, where the current war broke out; General Stevanovic distinguished himself politically with his pre-election speeches, etc. The Service was finally purged and put under "control of the State Security Service of the Serbian Police," as the "outcasts" claim, relying on the KOS take-over following General Vasiljevic's retirement. It was the Fourth Plenum of the Military Security, General Vasiljevic says.

On the basis of cooperation with Alija Delimustafic, the Interior Minister of Bosnia-Herzegovina, KOS managed to infiltrate the B-H Interior Ministry and ensure their cooperation at the onset of the Bosnian crisis. Delimustafic handed over to JNA four intercepted arms transports destined for the Bosnian Serbs and one for the Bosnian Muslims, although he could have formally kept them in the hands of the B-H militia. Vasiljevic had made a deal with him: the Military Security would equip the B-H militia with protection means and several hundred hand-guns, while they would let the transports for Kninska Krajina through. That's how it worked; General Kadijevic testified in the Vasiljevic trial, and said, "The thousands of trucks and the thousands of soldiers roared down the roads in Bosnia-Herzegovina without a single incident taking place." When Jerko Doko, the B-H Defense Minister, requested a mobilization of the Territorial Defense - keeping in mind the Croatian experience of the besieged army barracks - Alija Delimustafic, according to an agreement with General Vasiljevic, procured a mobilization of the militia reserves instead (with the pre-war ethnic composition, politically reliable and under his control). Thus, the outbreak of the war in B-H was postponed. Somebody was obviously dissatisfied with such activities of KOS:

The leadership and members of the JNA Security, undoubtedly, had a Yugoslav orientation (whatever this might mean nowadays). The nature of the service considered, its infiltration by supporters of Milosevic's option - the union of all Serb states - was not easy. They did not fight for that - as former KOS members say; they seem to have defended the state which was already dead. As such, they posed a possibly big problem for the army, which was reduced to almost a third of the former territory, and, too strong for a local ruler. This time those who repeated the Fourth Plenum carried out their task properly, until the end. The destiny of General Vasiljevic and others is at this point politically insignificant: the service they headed is now dead.

[crippled_avenger]

Kako je Tito spasao Izrael
Preko Jugoslavije, sa piste u Niksicu, 1948. godine isporuceni "spitfajeri" jevrejskoj drzavi koja se borila za opstanak



"Spitfajer" MK 9 cuva se u muzeju (u uglu isti avion tokom rata 1948/49. godine)
Politika, 18.01.2008

Milan Galovic - Rade Vukicevic

Na aerodromu na Kapinom polju, tri kilometra od Nikšića, danas tumaraju stada ovaca na ispaši. Iako postoji lokalni aeroklub, vazduhoplovne aktivnosti su retkost. Ovaj aerodrom ušao je istoriju 15. aprila 1941. godine kada je sa njega odleteo i zauvek zemlju napustio kralj Petar Drugi Karađorđević, a za njim članovi vlade i sanduci puni državnog zlata.

Ovaj aerodrom ima i ,,nezvaničnu" istoriju. Pre 60 godina, kada se tek stvorena jevrejska država borila za opstanak u ratu sa arapskim susedima, preko Nikšića su u operaciji obaveštajnih službi prebacivani avioni tipa ,,spitfajer" iz Čehoslovačke u Izrael. Akcija ,,Velveta" iz 1948. godine, kako su je nazvali Izraelci, na ovim prostorima i danas je prekrivena velom tajne.

– Nigde nema pisanih tragova, nisam našao nijednog svedoka koji bi govorio o tome, verovatno zato što je operaciju u Jugoslaviji vodila Udba, a dosijei o akcijama ove službe i danas su nedostupni. S druge strane, o operaciji ,,Velveta" postoje podaci iz čeških i, pre svega, izraelskih izvora. Postoje čak i fotografije izraelskih ,,spitfajera" u Nikšiću – kaže istoričar Bojan Dimitrijević iz Instituta za savremenu istoriju u Beogradu, čije su istraživanje o operaciji ,,Velveta" ovih dana citirali agencija ,,Asošijeted pres" i izraelski list ,,Džeruzalem post".  

Da bi prelet ,,spitfajera" ostao tajna za velike sile u vreme kada je hladni rat već počinjao, preduzet je niz mera. Sa aviona je u mestu Kunovice u Čehoslovačkoj skidano sve što je ukazivalo na ovu zemlju. Iscrtavane su jugoslovenske oznake, pod kojima su piloti leteli do Nikšića. Takvi ,,spitfajeri" nisu privlačili pažnju, jer ih je u naoružanju imala i Jugoslavija. Tek u Nikšiću su iscrtavane plave Davidove zvezde na beloj kružnoj podlozi, oznake sa kojima su avioni preletali u Izrael.

Niko od izraelskih pilota nije spominjao Nikšić, već ,,Alabamu", kako je šifrovano nazvana tajna izraelska baza u Titovoj Jugoslaviji. Letači su imali izraelske uniforme, ali sa praznim džepovima, bez dokumenata i bilo kakvih ličnih stvari. Piloti su dobili jasno uputstvo šta da rade u slučaju prinudnog sletanja u Jugoslaviji. ,,Uvek budite u dodiru sa Udbom. Ne pominjite Izrael, niti govorite o bilo čemu, samo pitajte za tajnu policiju", kaže se u instrukciji koja se čuva u izraelskim arhivama.

– I sam prelet, u tehničkom smislu, bio je podvig. ,,Spitfajerima", na kojima su tokom Drugog svetskog rata leteli čehoslovački piloti u sastavu RAF-a, pa su ih posle rata Britanci poklonili Čehoslovačkoj, skinuto je naoružanje da bi bili što lakši i ugrađeni su im dodatni rezervoari. Naoružanje i druga oprema su prebacivani transportnim avionima C-46 sa panamskim oznakama do Nikšića, odnosno ,,Alabame". Tu ih je čekao veliki transporter C-54 koji je ,,spitfajere" i C-46 vodio na preletu do Izraela – objašnjava Dimitrijević.

Stvaranje države Izrael proglašeno je 14. maja 1948. godine, a već sutradan su se britanske snage povukle iz tog regiona. Istog dana države Arapske lige (Egipat, Irak, Jordan, Jemen, Liban, Saudijska Arabija i Sirija) napale su Izrael čije je vazduhoplovstvo u tom trenutku bilo tek u nastajanju, na brzinu je osposobljeno nekoliko starih britanskih aviona. Prema podacima iz ,,Vojne enciklopedije", u početnoj fazi rata jevrejska država se našla u kritičnom položaju, ali joj je naruku išla loša vojna organizovanost arapskih vojski. Bojan Dimitrijević u svom istraživanju navodi da je izraelski državnik David Ben Gurion u svom dnevniku 27. maja 1948. godine napravio belešku iz koje se vidi da je Čehoslovačka dala pozitivan odgovor Izraelu na zahtev za kupovinu 50 ,,spitfajera". Jugoslovenske vlasti su 15. jula dozvolile prelet preko Nikšića, s tim da Izrael plati 200 dolara po toni opreme. Ugovor za kupovinu 50 čehoslovačkih aviona sklopljen je u septembru, dogovorena je cena od 23.000 dolara po avionu.

Prva grupa aviona poletela je iz Kunovica prema Nikšiću 24. septembra, odakle je tri dana kasnije odletela za Izrael. Iz Čehoslovačke je zatim poslato vozom 10 rasklopljenih ,,spitfajera" u kontejnerima do jugoslovenskih luka, odakle su brodovima prevezeni u Izrael. Sledeća grupa poletela je prema Nikšiću 18. decembra, ali su nad Jugoslavijom uleteli u snežnu oluju pri čemu se jedan ,,spitfajer" srušio, a drugi prinudno sleteo. Avioni su morali da se vrate u Čehoslovačku. Sutradan su opet poleteli i posle tročasovnog leta izašli su iznad Jadrana, a zatim su, prateći obalu, stigli do Crne Gore i Nikšića. Iz ,,Alabame" prvi deo ove grupe je poleteo za Izrael 23, a drugi 26. decembra 1948. godine. Narednih dana transportnim avionima prevezena je i zaostala oprema, da bi 31. decembra iz Nikšića poleteo transporter C-46 koji je evakuisao osoblje iz tajne baze u Crnoj Gori.

Avioni koji su stigli preko Jugoslavije učestvovali su u izraelskim ofanzivama u oktobru i decembru 1948. godine, kada je ratno vazduhoplovstvo jevrejske države već imalo oko 70 aviona i oko 100 pilota. Istaknuti izraelski vojni istoričar Meir Pail, u izjavi za agenciju AP, nije imao dileme da li su avioni isporučeni preko Jugoslavije bili značajni za odbranu Izraela.

– Bez te pomoći u naoružanju verovatno ne bismo pobedili u ratu za nezavisnost 1948/49. godine i možda država Izrael ne bi preživela. S naše tačke gledišta, to je bio blagoslov – rekao je Mail, inače i veteran tog rata.

Izrael je iz tog rata izašao sa većom teritorijom, a Savet bezbednosti UN je 11. avgusta 1949. godine priznao ugovore o primirju sklopljene između jevrejske države i arapskih zemalja.

--------------------------------------------------------------------------

Пропада аеродром бурне прошлости

Данас је на никшићком аеродрому, пространој ливади која захвата простор од Кочана и Пољица до Будошких бара, све мање авиона иако на њему постоји аероклуб са авионом ,,утва 75" и једрилицом ,,бланик Л-23" и 90 чланова, од којих 40 има пилотске или једриличарске дозволе. Ограда која је била изграђена око аеродрома је порушена. Околно становништво зна за приче о послератној обуци пилота и о удесима, али се о томе четрдесетих година прошлог века говорило само упола гласа, без икаквих званичних информација. Рајко Ербез (85) каже да је у Никшићу живело неколико јеврејских породица, али су оне напустиле Никшић по избијању рата и о њиховој судбини не зна ништа. Локално становништво није било логистичка подршка тајној израелској бази.

Операција пребацивања ,,спитфајера" у Израел морала је да буде чувана у дубокој тајности, јер се Југославија плашила да би Велика Британија и Совјетски Савез могли да је саботирају, изјавио је за агенцију АП изјавио историчар ваздухопловства Чедомир Јањић. Лондон је у то време оптуживао Београд за напад на два разарача Краљевске морнарице који су у Јадранском мору налетели на мине, а сукоб југословенског руководства са Јосифом Стаљином био је на врхунцу. Занимљиво је да израелски историчари наводе да је Тито пристао да помогне јеврејској држави на наговор неколико југословенских Јевреја ,,који су заузимали кључна места" у комунистичкој влади и војсци.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Тајна за Британце и Совјете

Операција пребацивања ,,спитфајера" у Израел морала је да буде чувана у дубокој тајности, јер се Југославија плашила да би Велика Британија и Совјетски Савез могли да је саботирају, изјавио је за агенцију АП изјавио историчар ваздухопловства Чедомир Јањић. Лондон је у то време оптуживао Београд за напад на два разарача Краљевске морнарице који су у Јадранском мору налетели на мине, а сукоб југословенског руководства са Јосифом Стаљином био је на врхунцу. Занимљиво је да израелски историчари наводе да је Тито пристао да помогне јеврејској држави на наговор неколико југословенских Јевреја ,,који су заузимали кључна места" у комунистичкој влади и војсци.

[crippled_avenger]

http://www.novikadrovi.net/phpBB3/viewtopic.php?f=4&t=154&p=985#p985