ZNAK SAGITE — više od fantastike — edicija, časopis, knjižara...

Pošto sam malo ispao iz ritma upisivanja filmova koje sam gledao, evo nekih koji odavno čekaju da se nađu ovde.

Pogledao sam high concept indie film ZEROPHILIA, courtesy of Ginger. Reč je o cronenbergovskoj indie dramediji koja ima zanimljiv koncept i dosta nekonzistentnu realizaciju.

Ideja je sledeća. Žabe imaju mogućnost da budu dvopolne. Šta ukoliko bi postojali ljudi koji imaju hromozom viška i pod određenim uslovima se transformišu u suprotni pol?

Ova ingeniozna premisa u sebi nosi niz znimljivih pitanja koja se tiču gender identiteta pa čak i nekih banalnih svakodnevnih stvari i u ovom filmu postoji svest o tome. Međutim, taj koncept, iako postoji svest, nije realizovan do kraja i ovaj film ostaje na nivou ingeniozne indie skice, sjajne festivalske igračke koja bi mogla poslužiti kao pitch za Cronenbergov film.

* * 1/2 / * * * *

Podsetio sam se filma SWINGERS Doug Limana, courtesy of Ginger.

Iako nikada nisam bio ljubitelj ovog indie favorita koji je napravio nekoliko karijera, na ovo gledanje mi je pala njegova mešavina featherweight raspričanog doživljaja drame sa Rat Pack nostalgijom. Naročito sada, kada nas je Joey Bishop napustio.

* * 1/2 / * * * *

BIVŠI PREDSJEDNIK SAD PRED SUDOM
ZBOG BOMBARDOVANjA
SAVEZNE REPUBLIKE JUGOSLAVIJE

SPC tužila Klintona

Dan, 29.10.2007

Srpska pravoslavna crkva angažovala je tim advokata u Americi koji je podnio tužbu Američkom okružnom sudu u Ilinoisu protiv Vilijama Džefersona Bila Klintona, bivšeg predsjednika SAD i komandanta američkih oružanih snaga.

Pravoslavna crkva, kako stoji u tužbi, tereti Bila Klintona, kao odgovorno lice za komandovanje američkim oružanim snagama, za bombardovanje Savezne Republike Jugoslavije 1999. godine.

Advokatski tim Entoni Amatoi i Robert Pavić, iz Čikaga, te Nik Katić, iz Indijane, očekuju, kako se navodi, brzu reakciju suda i presudu u korist Pravoslavne crkve.

U obrazloženju optužnice se navodi da su Sjedinjene Američke Države prijetile vojnom akcijom bivšoj Jugoslaviji, za vrijeme pregovora s kosovskim Albancima u Rambujeu ako ne potpiše ugovor za odobravanje ulaska američke vojske na Kosovo.

Nakon odbijanja ovih zahtjeva, Amerika je počela vazdušne udare na Jugoslaviju, što je dovelo do masovnog egzodusa civila, ljudskih žrtava i materijalne štete.

Za američku vojnu akciju
nije dobijena saglasnost Savjeta bezbjednosti UN -
navodi se u optužnici.

Kao primjer Pravoslavna crkva ističe član (24) Povelje Ujedinjenih nacija, u kojem stoji da vojnu intervenciju može da odobri samo Savjet bezbjednosti. Takođe se navodi i usvajanje odluke za Persijski rat i "Pustinjsku oluju", koje je Savjet bezbjednosti odobrio članom 39-42. Kako stoji u tužbi pod paragrafima 7-10, Savjet bezbjednosti nije ni ovlastio ni odobrio upotrebu vojne sile u bivšoj Jugoslaviji.

Pozivajući se na Povelju UN, Kelog-Brajandov mirovni ugovor iz 1928. godine, te Hašku konvenciju iz 1907. godine, optužnica tereti bivšeg američkog predsjednika za uništavanje vjerskih objekata u bivšoj Jugoslaviji.

- Srpska pravoslavna crkva posjeduje veliki broj manastira, crkava i svetih relikvija na teritoriji Srbije i Crne Gore. Samo na teritoriji Kosova postoji preko 800 crkava i manastira. Ovi objekti, a posebno oni na Kosovu su drevni, poštovani i veoma važni za život Pravoslavne crkve - stoji između ostalog u tužbi.

Klinton se posebno tereti za bombardovanje manastira Gračanica na Kosovu i Metohiji, napravljenog u dvanaestom vijeku, ali i drugih vjerskih objekata koji su pretrpjeli oštećenja za vrijeme raketiranja bivše Jugoslavije. Neki od tih objekata su poznati u cijelom svijetu i imaju neprocjenjivu vrijednost i nikakva novčana naknada neće moći nadoknaditi ove gubitke, kao integralnog dijela nečije religije, saopštio je advokatski tim SPC u Americi.

Klinton je optužen i za kršenje Prvog amandmana Ustava Amerike, koji se odnosi na zabranu državnog uplitanja u religije.

- Pošto je Klinton naredio bombardovanje Jugoslavije, te prouzrokovao oštećenja vjerskih objekata koji su u vlasništvu Pravoslavne crkve u Americi, samim tim je prekršio i Ustav SAD - stoji u tužbi.
M.V.R.



Ford's words from the grave to haunt 'sex-addict' Clinton

The Age, 30 October 2007

FORMER US president Gerald Ford was convinced that Bill Clinton suffered from a sex addiction.

In a new book based on interviews the 38th president gave on the condition that they were not published until after his death, Ford reveals he had strong views about the Clintons: he thought Hillary wore the pants and that Bill couldn't keep his zipped.

"He's sick - he's got an addiction.

He needs treatment,"

Ford told Daily News Washington bureau chief Thomas DeFrank,

author of

Write It When I'm Gone: Remarkable Off-the-Record Conversations with Gerald R. Ford.

Ford's wife, Betty, who founded a pioneering treatment centre after her battle with alcoholism and drugs, agreed.

"You know, there's treatment for that kind of addiction," she told DeFrank during the same conversation in 1999. "A lot of men have gone through the treatment with a lot of success. But he won't do it, because he's in denial."

The Fords got to know the Clintons in the summer of 1993, when they invited the new First Family to their home in Colorado.

According to Ford, Clinton's problem with women was obvious even at that first meeting.




"I'll tell you one thing:

he didn't miss one good-looking skirt

at any of the social occasions,"




Ford said in one interview.




Later, at the height of the Monica Lewinsky affair, he told Clinton that he would help him, if he agreed to such a deal.

"Bill, I think you have to admit that you lied. If you do that, I think that will help — and I'll help you. If you'll admit to perjury, I'll do more," he said. Clinton refused.

Ford was stunned by Clinton's lack of contrition. "It's a character flaw," he concluded.

As for Hillary Clinton, whom he described as iron-willed, Ford wasn't sure before his death that the US was ready for a "lady president".

But he told DeFrank in May 2006 he believed Rudy Giuliani had the best chance of stopping her. "That would be a great contest, between Hillary and Rudy," he said.

In interviews over the weekend, DeFrank recounted how he had come to his unusual bargain with Ford about not publishing until the president was dead. It began in April 1974, when Richard Nixon was president and Ford his vice-president.

Columnist William Safire had taken Ford to task over an interview in which Ford had openly speculated about which Nixon cabinet members and White House staffers he would keep if by chance he became president, although Ford was not identified as the source. Safire, who had been a Nixon speechwriter, labelled the behaviour unseemly.

A day or so later, DeFrank was having an informal interview with the vice-president in Palm Springs. Ford seemed perplexed by the attack.

"Why would Bill say something like that?" Ford wanted to know. "He knows I've been damn loyal to Dick Nixon. Dick Nixon knows I've been loyal. Why do they do this?"

DeFrank replied: "They're angry and they're bitter because they know Nixon is finished. It's over. He can't survive, and you're gonna be president."

Ford's next comment floored the young reporter.

"You're right," he said. "But when the pages of history are written, nobody can say I contributed to it."

Realising his slip, Ford immediately said: "You didn't hear that."

"But I did hear it," DeFrank replied.

According to DeFrank, Ford then walked around his desk and confronted him directly, grabbed his tie and said in a firm tone of voice: "Tom, you are not leaving this room until we have an understanding."

DeFrank recalled: "I said nothing. I couldn't; I was utterly petrified, literally scared beyond words.

"I was 28 years old, having the time of my life, and the vice-president had just dropped a giant Hobson's Choice on my head: agree to forget what I'd just heard and give up an unbelievable scoop, or risk terminally alienating the next leader of the free world, whom I'd been cultivating for the last four months.

"Then he said, 'Write it when I'm dead.' And so the deal was struck."
 

Uzeo sam da se podsetim filma GLEN OR GLENDA Ed Wooda. Prvi put sam ga gledao kao klinac, kad je bila ona prva pomama za Ed Woodom i moram priznati da mi uopšte nije bio urnebesno smešan, čak mi nije bio ni previše čudan, samo naprosto bezveze.

Isti utisak nažalost imam i na drugo gledanje. Ne želim da kažem da je Wood na neki način precenjen kao fetiš, naprotiv, očigledno je čovek radio vrlo konzistentno na svom opusu, i ja stojim pri tome da bih voleo da vidim film i knjige o bukvalno svakom filmmakeru, mislim da svaki reditelj od Cronenberga do Šotre ima neku svoju priču koju vredi čuti, međutim, Ed Wood je po mom dubokom uverenje mnogo zanimljiviji kao neka vrsta kolektivne projekcije, kao neka vrsta imaginarnog Recycle Bina u koji se ubacuje sve što je ikada bilo loše i sve što je ikada bio entuizijazam u svetu kinematografije, a sama Woodova dela to ne podržavaju.

Pogledao sam BLACK SHEEP Paul Jacobsona, courtesy of Pliss.

Hm, zaista šta reći o novozelandskom filmu o mutiranim ovcama koje napadaju okolinu?

Pa, recimo to da je jako zanimljivo kako se iz odlično odabrane banalne teme, i odlično odabranih banalnih mitema horora može napraviti film koji nosi u sebi političku relevantnost i crossoveruje izvan okvira žanrovskog geta.

Naime, koncept ovčica koje postaju ubice i prenose genetsku deformaciju usled koje se ljudi pretvaraju u ovce, deluje kao poptuni treš u svakom drugom miljeu, osim Novog Zelčanda gde su ovce jedan od glavnih privrednih aduta i gde one predstavljaju jedan od osnova ekonomije, pa samim tim i politike i aktivizma. U tom kontekstu film o pobuni ovaca dobija krajnje subverzivan, pa moždfa čak ne ni subverzivan nego krajnje eksplicitan politički potencijal, a transformacija ljudi u ovce postaje takođe jako znakovita.

Naravno, jasno mi je da ovako budalast koncept sam po sebi ima odličnu perspektivu među horor fanovima, o čemu svedoči i činjenica da smo i mi u Srbiji došli do jednog ovakvog opskurnog filma i pogledali ga, ali još je lepše kada unutar takvog filma nađeš zaista neko ozbiljno političko značenje.

Upravo ta sprega ozbiljnog značenja i jednostavne žanrovske koncepcije treb da bude putokaz našim autorima koji pretenduju da se bave low budget hororom.

Izvan ovog konotativnog momenta, BLACK SHEEP je rutinska horor komedija sa natprosečno jezivim scenama napada monstruma na ljude. Ja doduše imam strah od životinja tako da je meni sve strašnije što su bića koja napadaju ljude bliža stvarnosti, no eto, meni su ovčice bile menacing, u nekim razumnim okvirima neprijatnosti.

Ostatak postavke priče je rutinski sa vrlo jasnom porodičnom pričom oko koje se gradi intriga koja je i dovela do epidemije.

U svakom slučaju, nije reč o filmu SHAUNovih kapaciteta, ali jeste reč o naslovu koji je uspeo da se izbori za svoje mesto, zahvaljujući seriji pametnih odluka koje su autori doneli.

* * 1/2 / * * * *

A man was at the country club for his weekly round of golf.

He began his round with an eagle on the first hole and a birdie on the
second.

On the third hole he had just scored his first ever hole-in-one when his
cell phone rang. It was a doctor notifying him that his wife had just been
in a terrible accident and that she was in critical condition in ICU.

The man told the doctor to inform his wife where he was and that the he'd
be there as soon as possible.

As he hung up he realized he was leaving what was shaping up to be his
best ever round of golf.

He decided to get in a couple of more holes before heading to the
hospital.

He ended up playing all eighteen, finishing his round shooting a personal
best 61, shattering the club record by five strokes and beating his
previous best game by more than 10.

He was jubilant.... then he remembered his wife.

Feeling guilty he dashed to the hospital. He saw the doctor in the
corridor and asked about his wife's condition.

The doctor glared at him and shouted, "You went ahead and finished
your round of golf didn't you?"

"I hope you're proud of yourself!"

"While you were out for the past four hours enjoying yourself at the country
club, your wife has been languishing in the ICU! It's just as well you went
ahead and finished that round because it will be more than likely your last!"

"For the rest of her life she will require 'round the clock care. And
you'll be her care giver!"


The man was feeling so guilty he broke down and sobbed.

The doctor snickered and said,

"Just fuckin' with you. She's dead. .What'd you shoot?"

Quotesama Woodova dela to ne podržavaju.

Hm, ja sam gledao samo Plan 9 From Outer Space i mislim da on i te kako podržava. Počev od fenomenalne Krisvelove naracije ("Can you prove it didn't happen?"), preko čuvene dan-noć montaže sa Belom Lugošijem i njegovim dvojnikom, genijalnih dijaloga ("Go down and find out!" - "How?" - "BY GOING DOWN AND FINDING OUT!") do papirnih letećih tanjira. Mislim da je ovaj film suvo remek-djelo, pa možda bi trebalo da ga repriziraš ako već nisi u skorije vrijeme.

Ne mogu da se složim za Vuda i stičem utisak da Krip nije pogledao ceo njegov (dostupni) opus. G or G je unekolko atipičan Vud, pre svega zato što mu je to neka vrsta autobiografije, te je temu on sam shvatao ozbiljno - ja sam, recimo, bio zapanjen nivoom bizarnog, naročito u onoj košmarnoj sekvenci oko koje je očigledno bio uložen kakav-takav trud. Sa druge strane, tu je i standardni vudovski krpež u vidu razgovora dva nevidljiva (!) radnika iz livnice.

Mislim da je na (pogrešnu?) kolektivnu precepciju Vuda mnogo uticao Barton, jer je - uzmimo G or G za primer - sa možda ključnih scena (đavo, košmar...) akcenat prebacio na "pull da string" Lugošija i prenaglašeno insistiranje na angora-fetišu. Angora je za mene, kao Vudovog poštovaoca, samo detalj, kockica u haotičnom mozaiku. Bartonov film jeste mnogo doprineo u Vudovom uzdizanju i (neopravdanom) imenovanju za najgoreg režisera svih vremena (a najgori je svakako Hal Voren, iako je snimio samo jedan film), ali bih za kompletnije shvatanje Vudove životne priče, u suštini veoma tužne, preporučio knjigu Nightmare of Ecstasy Rudolfa Greja.

U stvari, ako izuzmem Bride if the Monster koji je ništa drugo do standardan mad scientist flick, kao i Plan 9 koji je priča za sebe... Za mene je Vud više režiser (nenamerno?) bizarnog nego (nenamerno?) smehotresnog. Pored G or G, tu su Night of the Ghouls, svojevrsni pastiš Vudovih nezavršenih filmova, Jailbait, vudovski film noar film sa najiritirajućim saudtrekom u istoriji filma, Orgy of the Dead koji je Vud samo napisao, ali kao i da je režirao i neshvatljivo spor i neuzbudljivi horor-porno Necromania.

Iskreno mislim da Vudove radove treba gledati potpuno odvojeno od onoga kako ih je prikazao Barton i treba videti sve što se od opusa dostupno, a većina jeste (valjda je samo In And Out Of Trade izgubljen). Tek je onda moguće shvatiti zašto su potpuno površne kvalifikacije da je Uve Bol Ed Vud današnjice, da je Bruno Matei italianski Ed Vud itsl. A IMDB je, na primer, pun toga.

Sasvim je moguće. Odlgledao sam sve ključne Woodove filmove ranije i nijedan mi nije bio nešto naročito. Sada je vreme da ih ponovo pogledam, naravno. Možda će mi biti nešto naročito.

Pogledao sam ČETVRTOG ČOVEKA.

Here's the score.

Ovaj film se negde nalazi u predelu KLOPKE, s tim što glume Nikola Kojo i Marija Karan i priča je meni konceptualno zanimljivija, to jest pripada nekoj tendenciji koju ja smatram filmičnijom nego što su tegobe tranzicije prikazane u najboljem duhu post-varšavskog, trećesvetskog, filma.

Međutim, iz KLOPKE je preuzet smrtno ozbiljan tretman priče. Glumci se satiru od glume, svi su jako ozbiljni i zabrinuti, sve je jako pretenciozno, svaku repliku pokušavaju da plasiraju kao veliku životnu istinu, i sve bi to bilo u redu, srborazredno ali u redu da scenario nije low-key rip-off Borna koji je pre svega beskrajno glup.

Kad kažem tako paušalno beskrajno glup, onda hoću da kažem da je scenario preopterećen klišeima američkog šund filma koji se danas više gotovo i ne koriste a i kada su se koristili služili su kao poštapalica kako bi se ispričalo ili opravdalo nešto sasvim drugo. Ovakav scenario danas sigurno ne bi prošao za theatrical američki film, ali bi možda bio prihvatljiv Seagalov DTV film. Međutim, Seagalov DTV film ima takav scenario upravo zato što ne priča neku određenu priču već je opravdanje za pojavljivanje tog star personalityja koji tu radi neke svoje specifične zahvata, suštinski mimo priče.

Međutim, u ČETVRTOM ČOVEKU se najveći klišei prodaju kao priča i relaizovani su na takav način da se naša pažnja baš usredsredi na priču. Režija namerno vuče sve u pravcu neke vrste pojednostavljenog storytellinga a u većem delu ovog filma njemu zaista nema mesta.

Dakle ČETVRTI ČOVEK izgleda kao film u kome Seagal igra ex-agenta CIA koji sada radi kao baštovan i onda ga kontaktiraju za neki zadatak i onda sve to tretira smrtno ozbiljno a zapravo ne zalazi dublje od onoga što bi i inače imao u isto takvom filmu u kome još plus ubija ljude na spektakularne načine koliko mu kilogrami dozvoljavaju. Međutim, u ovom filmu nema zabave. Sve je jako ozbiljno čak i onda kada je postavljeno kao scena iz NAKED GUN.

I to je problem. I to je u stvari sistemsko oboljenje od koga boluje ovaj film.

Ja sam sada već zaista jako ozbiljno upitan nad tim kako to da kod nas žanrovski reditelji tako pogrešno pristupaju nekim već savladanim žanrovskim prosedeima. Naime, Zeka je čovek koji zaista gleda filmove i ja ne znam na čemu je on bazorao svoj pristup ovom filmu. Otkud njemu ideju da ovakav tekst režira na takav način, i uostalom kako bi reagovao kada bi video neki drugi film koji ovako izgleda?

Štaviše, meni sad pada na pamet jedna dosta perverzna pretpostavka a to je da je film iznenada dobio pare na konkursu i da ovaj projekat nisu toliko ozbiljno shvatali u startu, i da je onda kao neka varijanta rip-offa BOURNEa napisana iz zezanja odjednom prerastao u ozbiljan projekat i da onda kao takav verovatno više u našim okolnostima nije mogao da bude rađen kao pulp.

To mi pada na pamet prosto zato što kada je kritična masa ljudi bila ubeđena kako to u stvari nije riš-off recentnog blocklbustera već film koji govori o našoj političkoj situacijiveć je bilo teško okrenuti sve na entertainment.

No, opet s druge strane, kad se podvuče crta, zanimljivo je da je Zeka do sada sa KUPI MI ELIOTA, TT SINDROMOM, MALOM NOĆNOM MUZIKOM i ČETVRTIM ČOVEKOM napravio relativno respektabilan opus u nekoj vrsti žanrovskog filma koji kod nas ne dobija baš puno simpatija. Sada kad radimo ovu knjigu sa Žikom K. i Ghoulom i kad gledamo koliko malo ima toliko eksplicitno žanrovskih filmova kod nas, ovaj opus već sada stoji kao nešto što je dosta ozbiljno u našim okvirima, a kada se kroz recimo 20-30 godina bude sagledavao, ipak sa manje svesti u odnosu na to šta se sada dešava u svetskom filmu, činiće se da je čak i respektabilno arhaičan.

Objektivno gledano, Miki Stamenković je recimo u svojim filmovima u odnosu na neke paradigme žanrovskog filma bio znatno zaostaliji za svetom nego Zeka, a danas Mikija sasvim ozbiljno revalorizujemo. Dakle, savremene filmove treba tumačiti i kao nekakav history in the making.

Moj generalni stav o ovom filmu svakako jeste da predstavlja osveženje i pozitivan pomak u generalnim okolnostima srpskog filma. I to je neki moj politički stav prema njemu.

E sad ja znam da svi na neki način očekujete i zajebanciju na ovu temu pa ću se potruditi da je isporučim pošto film ima i to lice.

No, ovo je seriozni deo dijagnmoze i smeštanje pacijenta u gips.

Žvrljanje po gipsu sledi u nekom sledećem postu.

* * / * * * *

Podsetio sam se filma RETURN OF THE LIVING DEAD Dan O'Bannona pošto juče mrkoye i ja nismo uspeli da stignemo na RESIDENT EVIL u Sava Centar.

Ovo mi je jedan od najdražih zombie filmova i jedna od najdražih interpretacija zombi mitologije.

Dan O'Bannon je u film uneo tu zaista neverovatnu lakoću filmskog pripovedanja koja je karakteristična za film osamdesetih koja čini da se ovakvi naslovi zaista glatko progutaju pri svakom gledanju, plus taj potpuno prirodni cinizam prema establišmentu i potpuno spontanu stilizaciju koja me uvek kupi.

* * * / * * * *

Alcohol has memory hangover

NZ Herald, 27 September 2007

A glass or two of wine a day may just make the mind a little bit sharper, but drinking to forget could make things worse.

A new Auckland University study found moderate levels of alcohol consumption could enhance memory.

But high levels of alcohol decrease the ability of new brain cells to develop and mature, and impair memory - except in moments of heightened emotion, when memory is increased.

"Low levels of alcohol promoted neutral memories, such as remembering objects," said researcher Dr Maggie Kalev.

"However, contrary to popular belief, we also found that excessive levels of alcohol enhanced memories of highly emotional stimuli, meaning the concept of 'drinking to forget' is unlikely to be true. Our work suggests that heavy drinking actually reinforces negative memories."

The results of the study by Dr Kalev and Professor Matthew During are published in the latest Journal of Neuroscience.

Professor During said they were not entirely sure how moderate levels of alcohol aided in improving memory, but believed it was through its interaction with NMDA receptors in the brain.

"Alcohol interacts with that particular protein in the brain and disrupts and alters its function in a way that actually induces a little bit of stress in the brain."

It was a process similar to the strengthening of muscles by stressing them through exercise, he said.

But too much alcohol only enhanced negative memories, such as those involving some emotional trauma. Professor During believes this to be a control mechanism.

"Evolution's been going on for so long, why hasn't evolution made our memories better? It's probably because there's a little negative component to having too good a memory - you just imagine [remembering] every time you nearly got run over or had an accident happen outside, you'd get paranoid. It'd be too terrifying so you shut down and you can't function in society."



High levels of alcohol disrupts the pattern by influencing additional parts of the brain.

Professor During said a moderate level of alcohol varies among individuals.

"We're basically saying the legal driving limit is the threshold."

The study, conducted on rats, holds an important key for unlocking future treatments for memory disorders such as Alzheimer's and other dementias, and improve recovery prospects for those who have had a stroke.

Dr Kalev and Professor During are now looking at therapies such as antibodies. "Pathways by which memory is laid down are unclear, but the NMDA receptor is critical in this process," she said.

Tekst Duleta Maljkovića sa B92 bloga...

Deo prvi: Zašto sam protiv nezavisnosti Kosova?
Drage blogerke i dragi blogeri, kako sam i najavio, sledi tekst pod naslovom "Zašto sam protiv nezavisnog Kosova". Kako se analiza "malo" odužila, odlučio sam da ga "pustim" iz (najmanje) dva dela, računajući da sadrži dovoljno zanimljivih teza, kao i da predstavlja celinu -- u njemu se, manje-više, analiziraju argumenti protiv nezavisnosti koje predstavlja "prva Srbija" i nudi njihova kritika. Voleo bih da imate u vidu da je štivo pisano bez namere da bude naučnog karaktera, do kraja razvijene argumentacije - ono treba da potpomogne diskusiju koja bi dalje razvila stavove koje branim (ili ih opovrgla), te produbila naše razumevanje aktuelne situacije u vezi sa Kosovom. Stoga, molim vas za benevolentno čitanje. I dobronamerne sugestije.
Hvala.



ZAŠTO SAM PROTIV NEZAVISNOSTI KOSOVA?

Oko Kosova Srbija se opet podelila na dvoje.
S jedne strane, ona prva, brojnija i homogenizovanija, stoji na poziciji da je Kosovo pre svega deo suverene i priznate države i da se, po međunarodnom pravu, njene granice ne mogu prekrajati nikakvom spoljnom intervencijom. Član 2 Povelje Ujedinjenih nacija zabranjuje upotrebu sile protiv suverene države koja nije izvršila agresiju na drugu suverenu državu. Finalni akt Helsinške povelje iz 1975. garantuje nepovredivost granica evropskih zemalja, a međunarodno pravo zabranjuje priznavanje pokrajina koje unilateralno proglase nezavisnost protiv volje federalnih vlasti. Da, to je generalno tačno, ali takve suverenosti odavno nema u praksi -- iako je argument u velikoj meri validan, on ima snagu samo "na papiru", a njegovo poštovanje uopšte nije zagarantovano: primeri NATO intervencija, bez rezolucije SB, svakako dovode u pitanje, ako i ne negiraju ovaj princip. Sam raspad SFRJ pokazao je da se mogu formirati nove, međunarodno priznate države u Evropi, a problem Kosova nalazi svoj kontekst upravo u tom dezintegrativnom procesu. Stoga, ovde treba uzeti "realnost" u obzir, onu, koja u krajnoj instanci, menja i pravne principe.

Srbija je, naravno, posebna priča, jer je priznata, kao i ostale ex-republike, u okviru AVNOJ-granica, te je sada potrebno uvesti konkretan novi princip na osnovu koga bi Kosovo postalo nezavisno – recimo onaj Janeza Drnovšeka da kao autonomona pokrajina praktično jednaka po statusu republikama ima pravo na nezavisnost. (Otuda i uporno naglašavanje da je Kosovo specijalan slučaj, te da nije presedan tj. da nije "opšte mesto", ne samo zbog mogućih posledica (otcepljenje drugih regiona), već i zbog utemeljenja procesa pregovora o njegovom budućem statusu tj. pravne legitimnosti takvog postupka). Ne ulazeći u validnost ovog argumenta, zanimljivo je da onda i Vojvodina ima principijelno pravo na otceplejnje, tako da je Kosovo onda postaje presedan, na koji se delimično može pozvati i Republika Srpska (ako se priznaje mogućnost dalje dezintegracije republika SFRJ uz samoopredeljenje), ali i drugi regioni u svetu koji traže autonomiju. Uostalom, univerzalizacija slučaja Kosova može se upravo sprovesti zahvaljujući činjenici da se ono apstraktno markira kao ,,specijalan slučaj" (bez konkretnih pojašnjenja zašto je to tako) – pa i drugi slučajevi su posebni, različiti od svih ostalih, te se ne vidi zbog čega ne bi mogli biti rešavani kroz pregovarački proces, ako je jedan u toku.

Takođe, insistira se na rezoluciji SB 1244 po kojoj je Kosovo i dalje de jure u sastavu Srbije, jer pomenuta odluka podrazumeva da SB saglasno Povelji UN  ,,ponovno potvrđuje privrženost svih država članica suverenitetu i teritorijalnom integritetu SR Jugoslavije (danas Republike Srbije) i drugih država regiona". Kontra-argument, koji zastupa druga, suprotna pozicija, o tome da je Kosovo de facto nezavisno i da ga i zbog toga treba priznati (a ne gubiti vreme oko onoga što je već izgubljeno), zasniva se na tačnoj konstataciji, ali potpuno promašuje: takvo je trenutno stanje, ali se ono, naravno, može i menjati, upravo saglasno odlukama međunarodne zajednice koja je ovde in charge (jer pravna rešenja imaju i realne posedice). No, ova konstatacija pogađa i prvu opciju -- nova rezolucija SB može izmeniti pravno stanje i Kosovu garantovati nezavisnost. A moguće je naravno delovati i mimo nje (Kosovo mogu pojedinačno priznati kao nezavisnu državu već priznate države). Ništa nije zapisano u kamenu za vo vjek i vjekov. Stanje društvenog poretka uvek je nestabilno i podložno promeni, svaka situacija kontingenta.
Istorijski argument prve Srbije daleko je zanimljiviji za analizu od pravnog. On insistira da je Kosovo "oduvek" i istorijski dominantno bilo u sastavu Srbije (sažeto u paroli "Kosovo je srpsko", kratko, jasno i bez pogovora), a i danas je,  ali i da je Kosovo srce Srbije, njena ,,duhovna kolevka", srce Srbije i slično predstavljaju najideologizovaniju krajnost ovakvog pristupa (i već izlaze iz okvira istorijskog i ulaze u domen epskog, legendi i iracionalnog). Naravno da Kosovo nije oduvek bilo srpsko. Bilo je u teritorijalnom smislu (a u istorijskom vremenu) deo i rimske, vizantijske i turske imperije (u tom konteksu mogla bi i Italija, smatrajući se naslednicom linije cezara, da proglasi pripajanje svojih ,,istorijskih teritorija" za šta je delimične ambicije i imala tokom Musolinijeve vladavine). I ne samo to – Kosovo je bilo i osvajano od strane Srbije, i to u vreme kada je Turska takođe bila međunarodno priznata država. Naravno, ovo je samo gruba analogija – savremena situacija teško da korespondira onoj s početka XX veka, ali je dobro podsetiti se da poštovanje suvereniteta drugih država nije uvek bio princip političke elite Srbije. Kao i da Vojvodina nije do 1918. bila u sastavu Srbije, ali se njena pripadnost Srbiji sada ne dovodi u pitanje. I da su Srbi takođe od nekud došli i naselili se uz dozvolu Vizantije na njenu teritoriju (da bi je kasnije otcepili), budući da se upravo to zamera Albancima.  

Istorijski princip teritorijalnog razgraničenja teško će nas bilo gde odvesti, do u daleku prošlost, koja teško da može da ponudi bilo šta sem epike i legendi – otud i priče o ,,kolevki srpstva" i sličnan ,,folklor". Teško da će nam dati bilo kakve racionalne direkcije za budućnost. Uostalom, na prošlosti se, u strogom smislu, ne mogu zasnivati nikakvi budući događaji: to da će Sunce sutra izaći je hipoteza za koju nemamo ni jedan apodiktički dokaz – to što je ono to činilo do danas milijardama puta ne garantuje nužno da će ono i sutra obasjati Zemlju. Istorija je u ovom kontekstu pre istorija diskontinuiteta, rezova, prevrata, nego što ima bilo kakav linearni, neprekinuti tok. A jedino što učimo iz istorije je da se iz nje ništa ne uči, duhovito je primetio Hegel.



No, navedene epske metafore svakako nešto impliciraju. Ako ih propustimo kroz psihoanalitičku prizmu dobijamo vrlo zanimljive rezultate. Ako je dakle, mesto rođenja srpstva Kosovo, ono igra simboličku ulogu ,,majke nacije" od koje Srbija ne želi da se odvoji, a koja je ,,pod stranom okupacijom" tj. u koju je penetrirao NATO (zajedno sa Albancima) kao onaj (Veliki) Drugi tj. otac.  Tako da stižemo do klasičnog Edipovog kompleksa – mržnje oca i želja da se ,,zavede" majka. Taj poriv za ponovnim spajanjem sa majkom ambivalentnog je karaktera – s jedne strane on izaziva želju, ali s druge strane i užasavanje od mogućeg incesta .Zbog toga i imamo ambivalentan stav većine građana: s jedne strane, njihov idealistički stav jeste da je Kosovo srpsko i nikako drugačije, a s druge, pragmatične, prihvata se da je tu stvar već gotova i da ništa ne može da se uradi (što je samo racionalizacija jedne druge misli: ,,Muka mi je više od tog Kosova – zbog njega su nas bombardovali, zbog njega loše živimo, nek' ide do đavola samo da se reši...").

Kao razrešenje ove nelagodne situacije javlja se Evropska unija kao druga žena koja treba da Srbiju privuče i odvoji od majke, puštajuči da Srbija penetrira u njeno telo, što se i zbiva kroz integrativni proces. Na taj način pozitivno se razrešava Edipov kompleks (dete seksualnu želju premešta sa majke na druge žene) i postignuta je, po psihoanalizi, ,,zdrava i zrela" seksualnost, što bi korespondiralo ,,mudroj" političkoj odluci – ne ići dalje u konflikt sa NATO paktom, a to kompenzovati ženom koja je dostupna tj. Evropskom unijom. (Ako je ,,cepanja" Kosova uopšte i bilo za subjektivni nivo mnogih građana, jer mnogi situaciju na terenu (realno) ne uzimaju u obzir, smatrajući da se Kosovo tek sada stvarno gubi (simbolički), a i ako se ,,izgubi" da se može proglasiti okupacija, te da treba težiti naknadnoj reintegraciji (poricanje), što se može videti i kao strah od kastracije i njeno odlaganje: jer, ako je polni organ centralni za rodni identet tj. ako nema muškarca bez penisa, onda nema ni Srbije bez Kosova).

Sa priličnim zakapnjenjem sam pogledao TEAM AMERICA: WORLD POLICE Trey Parkera.

Bilo mi je zabavno pre svega zato što su pored satirične oštrice, oni ovoga puta uspeli da naprave film koji stoji kao zaista samosvojno i intrigantno, čak i tehnički zanimljivo delo.

Ono što se kao neki dodatni nalaz može dodati jeste do nam ova ekstravagancija pokazuje kako je 98 minuta ipak predugo trajanje za ovako ekstremnu formu, a opet s druge strane, fenomenalno je da su ovako ekstremnu formu zaista uspeli da uvedu u neke vrlo zanimljive koordinate žanra.

U tom smislu mi je u ovom filmu ponajmanje bilo zanimljivo to šta i kako oni ismevaju, i o tome ću reći samo da sam zadovoljan šti uglavnom nikoga nisu poštedeli.

Nažalost, film će ljudi verovatno pretežno gledati kao laugh out loud skup gegova što ovo ostvarenje ipak nije i ko god ga tako bude gledao, ostaće razočaran.

* * * / * * * *

Quote from: "crippled_avenger"Tekst Duleta Maljkovića sa B92 bloga...

Kakav šizofreni text, a posebno ovo:

Quotešto se može videti i kao strah od kastracije i njeno odlaganje: jer, ako je polni organ centralni za rodni identet tj. ako nema muškarca bez penisa, onda nema ni Srbije bez Kosova).

Missiim stvaarno.... drke drke đon...

Sinoć smo se Žika i ja momački podsetili jednog definite curio filma, koji doduše ima prepoznat kultni status, i nije autsajderski i teorijski je do sad već bio dobrano emancipovan.

Reč je naravno o BUBAŠINTERU Milana Jelića, snimljenom 1971. godine, totalno bizarnom malom filmu koji meni, sa VRANAMA predstavlja velikog favorita iz senke u jednom pravcu koji u principu ne volim.

Međutim, za razliku od ostatka teškog, oporog, kafanskog, u suštini reakcionarnog i naivnog Crnog talasa, BUBAŠINTER je (kao i VRANE) jedno potpuno off the wall ostvarenje koje u stvari mnogo više duguje piscima poput Geneta ili Sallingera, nego ma kojoj od inkarnacija teških socijalnih priča, bolnih i neizrecivih.

Naime, dok ostatak Crnog talasa govori o nekim raznim huljama sa margine ili ljudima koji se ne snalaze u novim društvenim okolnostima ili dramatičnim istorijskim događajima, BUBAŠINTER govori o vitalnom, čak na neki način i živahnom beogradskom undergroundu koji je van sistema u svakom smislu, to su ljudi koji su izvan zakona, sistema, pa čak i ustaljenih seksualnih praksi.

I ono što je najvažnije od svega, ovaj film čak to ni ne eksploatiše već čini da jedna apsolutna neubičajenost odnosa, naročito za kontekst socijalističkog društva, bude predstavljena kao nešto sasvim normalno, čime ide u korak sa Fassbinderom i anticipira Almodovara.

Činjenica da je ovakav film uopšte snimljen u onom periodu čak i ne mora da govori o nekoj vrsti liberalnosti koja je postojala tada i koja je apsolutno prevazilazila sadašnju iako je tada kinematografija bila mnogo više subvencionirana od države nego danas. To se već podrazumeva, i to nije sporno. Ne samo da je postojao liberalizam, i ne samo da su zabrane u suštini podsticale autore, nego bi se moglo reći da su u društvu u dovoljnoj meri postojale ideje progresa koje su povremeno generisale verovatno autentičnu potrebu za preispitivanjem određenih pojava.

Međutim, meni je zanimljivije nešto drugo. Naime, ono što je ključ ovog filma to je unutrašnja oslobođenost samih autora, koja im je omogućila da se približe Fassbinderu ili Almodovaru.

Znajući ono što se snima vidimo da naši autori u principu nisu u sebi uspeli da prevaziđu neke prepreke koje su ovi pre 36 godina bili kadri da savladaju. A ne bih rekao da ni u domenu onoga šo je ostalo nesnimljeno imamo baš puno autora koji su zaista spremni na tako nešto, iako ih naravno u undergroundu ima više.

Ono što je takođe zanimljivo to je da upravo BUBAŠINTER čak i anticipira neke stvari u domenu pop filma, recimo strukturu porodice koji će isti scenarista prebaciti u VARLJIVO LETO i tretirati na mejsntrim način, i uopšte ceo taj coming of age momenat u našim filmovima nostalgije.

Dakle, u nekadašnjem filmskom ambijentu postojao je kapacitet prelivanja iz alternative u mejnstrim što čini svaku snažnu kinematografiju.

* * * * / * * * *

O opštem moralnom i ljudskom sunovratu Crippled Avengera ponajbolje govori činjnica da sam juče gledao film EVIL BONG, Charlesa Banda, courtesy of Ginger.

Iako nisam neki fan Full Moon naslova, ovaj je imao relativno pozitivne reakcije i sitkom setting pa sam pomislio da bi mogao biti poučan za nekog ko se bavi našim filmom.

Nažalost, ispostavilo se da nije previše poučan pošto je horor element sveden ispod minimuma i osim par nekih gore situacija koje naprosto ne priliče komediji, ni nema horor elemenata. Čak je i bazična horor premisa o zlom bongu zapravo odavno aproprirana od strane komedije.

Tako da ono što ostaje jeste u suštini stoner sitcom koji je sporadično OK, ali ni on sad nije naročito senzacionalan.

Međutim, ta osnovna postavka funkcioniše u spoju sa jasnim karaktrima, te se 85 minuta ovoga zaista lako podnese. I to je neka lakoća pripovedaja koja je i omogućila Charlesu Bandu da se izdvoji iz gomile savremenih Cormanovih sledbednika, koji u principu ni ne pokušavaju da odneguju novog Scorsesea nego nego novog Ed Wooda.

* * / * * * *

Uprkos gingerovim i mrkoyevim upozorenjima pogledao sam TWO FOR THE MONEY DJ Carusa.

Zašto sam to uradio?

Ne znam. Valjda zato što volim SALTON SEA, zato što mi se gledao Piven u "Ari Gold modeu" koji su najavljivale kritike. U svakom slučaju, oglušio sam se o preporuke prijatelja, ali su mi oni na svu sreću snizili kriterijume tako da sam relativno bezbolno prošao kroz ovaj film.

Mislim da je osnovni problem ovog filma u tome što uzima jednu od mračnijih strana iz naličja američkog sporta i pokušava od toga da napravi inspirational film. To je uspeo Cameron Crowe u JERRY MAGUIREu, ali opet, to je once in a lifetime remek-delo.

DJ Caruso ovde to nije uspeo. U suštini, on je uspeo da sve svoje poente, a poente su primarna funkcija ovog filma izloži vrlo tačno i jasno plasira, čak je uspeo da učini uspon u korporativnom svetu donekle zanimljivim i uzbudljivim, međutim film u svim drugim momentima nije uspeo da se izdigne iznad nivoa poučne priče o tome kako se kroz klađenje gubi suština sporta.

Ja sam inače veliki ljubitelj sporta, a kad sam bio klinac bio sam toliki manijak da se moje poznavanje sporta graničilo sa poznavanjem koje imaju oni koji se time profesionalno bave. I vrlo često sam se nalazio u iskušenju da se kladim, i da to poznavanje sporta konvertujem u novac. Međutim, klađenje mi je kvarilo užitak u navijanju i kladio sam se samo par puta.

Ovaj film u suštini govori o tome, govori o tipu koji je zbog povrede napustio sport a onda se ispostavilo da ima tako razvijen instinkt da ume jako dobro da predviđa rezultate i angažuju ga da radi u filrmi koja savetuje ljude kako da se klade.

I onda on vremenom tone duboko u pohlepu i nemar, a istovremeno gubi taj osećaj za sport koji je ranije imao i prestaje da bude produktivan.

Dan Gilroy je prepoznao sve ključne tačke koje su važne za ideološki momenat priče, međutim odnosi među junacima su toliko klišetizirani i prazni, i Al Pacino toliko sve vuče u pravcu svog manirizma u kome se uopšte ne veruje njegovom karakteru, da se film rtaspada po šavovima.

Inače, zanimljivo je da je kod starijeg brata Gilroya, u scenariju za DEVIL'S ADVOCATE, Pacino znatno uspešnije odigrao sličnu rolu.

Ako tome dodamo Carusovu prilično nerazvijenu sposobnost da razdvoji važno pod nevažnog i snažnu porebu da sve snimi najbolje što može ali bez ikakve svesti o celini, onda dobijamo izglancan mehanizam koji nema dovoljno snažnu emotivnu i ideološku poentu kakvu je recimo imao WALL STREET koji je i po temi i po trajanju i po svemu u tsvrai uzor ovog filma.

TWO FOR THE MONEY je kao mešavina WALL STREETa i TIN CUPa, a to nije dobro. Ali nije ni loše.

* * 1/2 / * * * *

Drugi deo Maljkovićeve kolumne:

Deo drugi: Zašto sam protiv nezavisnosti Kosova?
Drage blogerke i dragi blogeri,

sledi nastavak. U njemu se kritikuju argumenti druge Srbije za nezavisnost Kosova i pokušava da se pokaže kako i oni pate od "viška" nacionalizma. Ključni argument o samoopredeljenju, Kosovu kao delu SFRJ sa "suštinskom autonomijom" i ratnim zločinima razmatraću u trećem delu. Komentari su, kao i uvek, dobrodošli. I ne zaboravite: intelektualna strast uvek, politička ostrašćenost -- that is so last century!

Pozdrav.



Link na prvi deo: http://blog.b92.net/text/1271/Deo%20prvi%3A%20Za%C5%A1to%20sam%20protiv%20nezavisnosti%20Kosova%3F/

Pre nego li nastavimo analizom stavova druge Srbije, razmotrimo jedan ,,prelazni stav". On, budući da sugeriše zašto Kosovo ne treba da ostane u sastavu Srbije, ne pripada direktno ,,prvoj Srbiji", a druga se samo usputno poziva na njega. Naime, on je prividno ekonomskog karaktera. Kaže ovako: budući da je Kosovo težak socijalni problem, najbolje je ne integrisati Albance, jer bi time ionako siromašna Srbija dobila dodatno ekonomsko opterećenje. Ali ispod pokorice nacionalno neutralne priče stoji srpski nacionalizam: motiv ovakvog stava jeste dobrobit većinskog srpskog naroda i države Srbije (na uštrb dobrobiti pripadnika druge, Albanske, nacije).

Takav argument zamenjuje nacionalno socijalnim - ne, mi nećemo Albance zato što su Albanci, već ih nećemo zato što su ekonomski nerazvijeni. Ali to opet implicira jednu statičnu kultur-rasističku paradigmu - čak i da je tako, zašto se situacija ne može promeniti tj. zašto se, zajedno sa daljim integracijama Srbije i ekonomskom napretku, to ne može desiti i kosovskim Albancima? Tato što se, naravno, u Albance upisuje neka vrsta kulturne inferiornosti, koja rezultuje i ekonomskom, a koja implicira zaostalost, nepripadanje krugu"evropske civilizacije". Uostalom, nije istina da su ,,svi Albanci" socijalni slučajevi - a ovaj argument predviđa isključenje svih Albanaca - kao što se zaboravlja da je celo Kosovo ekonomski nerazvijeno područje zajedno sa srpskom manjinom, koje je u sastavu Srbije do 1999. godine, pa je za njegov sadašnji ekonomski status i za socijalni položaj njegovih stanovnika odgovorna i Srbija?

Mnogo iskreniju verziju ovakvog argumenta ističu pojedini srpski nacionalisti, koji kažu - ,,Ma neću više da ih gledam, te grozne Albance, neka idu, smučili su mi, uostalom šta oni imaju da rade u srpskoj državi, ionako se brzo razmnožavaju, na kraju će da preuzmu celu Srbiju", i sl. Ovde nema zamene teza - nacionalne socijalnom - već se teritorija Kosova podnosi kao žrtva, kao nužno zlo, ne bi li se očuvala Srbija sa dominantno srpskom većinom, tj. ne bi li se zaštitila realizacija fašisoidne parole ,,Srbija Srbima".



Na ovom ,,dnu dna" političko-ekološke niše zatičemo i neke stanovnike koje na prvi pogleda i ne bismo očekivali. Tako će pojedinci unutar kruga oko LDP-a, na primer, u mnogo blažoj retoričkoj varijanti, takođe nagoveštavati da je za Srbiju bolje da nema kosovske Albance u svom državnom poretku, jer to može da dovede do njene nestabilnosti, ne samo zato što Albanci ne žele da žive sa Srbima, već i zato što bi to dalje destabilizovalo Srbiju u smislu uticaja albanskih stranaka na politički život, narastanja albanske manjine i njenog eventualnog prerastanja u većinu, itd. Kao što se u prethodnom, ekonomskom argumentu, nacija zamenjuje socijalnim pložajem, ovde se zamena obavlja ,,real-politikom" izbegavanja potencijalnih konflikata na nacionalnoj osnovi iza koje stoji ideja da su dva naroda suštinski zavađena i da ne mogu doći do tačke bilo kakvog pomirenja - što predstavlja kultur-rasizam koliko prema Srbima, toliko i prema Albancima (afirmišući i odnos međusobne nacionalne mržnje).

Rezultat takvog političkog stava jesu, u krajnoj konsekvenci, dve skoro pa etnički čiste države - Kosovo i Srbija, odnosno, u krajnoj liniji, afirmacija politike etničkog čišćenja i država nastalih tim postupkom (priznatih od strane međunarodne zajednice) u procesu raspada SFRJ. Tako su Slovenci očistili svoje ,,južnjake" koji su ostali bez državljanstva, Hrvati Srbe u Hrvatskoj, Srbi etnički čistili Albance i obrnuto, itd. I ovo je prvo mesto na kome kažem - zbog toga sam protiv nezavisnosti Kosova: ono stavlja strednjovekovni etnos iznad modernosti nacije koja je po definiciji nad-etnička i donosi novu ključnu subjektivnost društvenog poreka - građanina odnosno građanku, bez obzira na etničku pripadnost. Na taj način, negacijom građanstva, potvrđena je i nacionalna homogenizacija, a nacionalizam je postavljen za vrhunsko političko-ideološko načelo.

Nažalost, degradacija ,,Miloševićevog" Ustava -- vidljiva i u zameni odrednice o Srbiji kao državi svih njenih građana odrednicom da je ona država srpskog naroda i svih ostalih građana čime su oni dovedeni u podređeni položaj -- najviše je pogodila kosovske Albance. Oni su ,,etnički očišćeni" iz državnog poretka Srbije referendumom u kome nisu bili uključeni u biračke spiskove, a koji je podrazumevao, budući da je ,,Kosovo sastavni deo Srbije", da to bude Ustav i albanskih građana, o kome oni nisu mogli da se izjasne. Na taj način negirana je njihova političko-građanska subjektivnost, a u Srbiji uveden svojevrstan aparthejd. I na ovom mestu razotkriva identičnost ,,LDP pozicije" i pozicije ostalih stranaka - bez obzira da li se zalažu za nezavisnost Kosova ili njegov ostanak u Srbiji bez građana albanske nacionalnosti, oba stava jasno govore - za Albance u Srbiji nema mesta.



Takav razvoj događaja treba videti kao deo kontinuiteta nacionalne politike obe Srbije, koju je otpočeo Milošević, ,,opoziciono" artikulisao Drašković, prihvatio Đindić - setimo se samo paljanskih volova sa Karadžićem i Mladićem i spaljivanja američke zastave na demonstracijama DS-a zbog intervencije nad vojnim položajima bosanskih Srba --  a danas ,,finišira" ključni politički tandem Tadić-Koštunica.

Ukoliko vas iznenađuje što je sa ovakvom pozicijom koketirao krug oko LDP-a, treba samo da se prisetite ksenofobičnog ispada Vesne Pešić u vezi sa Emirom Kusturicom, gde ga ona ,,vraća" u Bosnu, prebacuje što se konvertovao u pravoslavlje, govoreći tako protiv elementarnog ljudskog prava, prava na slobodni izbor vere. Takođe, u redovima LDP nalazi se i nacional-konzervativni Vladan Batić, bivši lider Demohrišćanske stranke, nekadašnji bliski saradnik Vojislava Koštunice i svojevremeno jedan od incijatora izgranje spomenika srpskim kvislinzima u Beogradu, karakterišući zalaganje LDP-a za prava seksualnih manjina ,,propagandom političkih protivnika". Enough said?

No, vratimo se obećanom razmatranju argumenata druge Srbije. Ona teži da se odvoji od svakog istoricizma pri rešavanju problema Kosova, sem jednog, a to je da se ratom - dobijenim ili izgubljenim - mogu menjati granice i da je to ono što čini kosovski presedan. Naime, Srbija je izgubila rat protiv NATO pakta i normalno je da gubi teritoriju. U navedenom ima nekoliko zabluda - prvo, de jure rata i nije bilo, jer on nikada proglašen - reč je o agresiji, što se ne može nonšalantno  izjednačiti sa ratom. U tom smislu međunarodno pravo je na strani Srbije i pre bi trebalo očekivati stav da Srbija ima pravo da traži ,,okupirani" deo teritorije, koji i dalje vojno ,,drže" međunarodne trupe. Uzimajući u obzir mnogobrojne pravne konvencije koje su takođe prekršene ovom agresijom (pa i sam statut NATO pakta koji ima prvenstveno odbrambenu misiju), čini se da je navedeno pre argument protiv nezavisnosti Kosova.

Ako prihvatimo da je reč o ratu, granice se nakon njega utvrđuju mirovnim sporazumom. Umesto njega imamo rezoluciju SB 1244, koja garantuje državni suverenitet SRJ. I tu je stvar rešena -- posledice rata (vrlo neprijatne po Srbiju) integrisane su u ovaj dokument, tako da je svako dalje insistiranje na tome da se budući status Kosova mora zasnivati na činjenici ,,gubitka rata" anahrono, ali i ,,pravno nepravedno": ne možete biti dva puta biti kažnjeni za isti prekršaj. Takođe, prihvatanje opravdanosti promene granica nakon rata u korist pobedničke strane ukida svaki idealističko-etički pristup rešenju problema (koji je objektivno prisutan u pregovorima, u kojima postoji i snaga argumenata, a ne samo zveckanje oružjem): nas ne zanima karakter rata, a jači ima pravo da nameće rešenja.



Takav pristup, sem što negira pregovore, elementarno civilizacijsko rešenje konflikta, rehabilituje ,,zakon džungle" u međudržavnim odnosima, i vraća nas u ,,prirodno", pred-društveno stanje. Ako to konkretizujemo na NATO intervencijuna nad Srbijom, onda dobijamo opravdanje i ekocidne politike - jer su u agresiji korišćena i međunarodno zabranjena oružja, prevashodno ona sa osiromašenim uranijomom, čije najveće posledice osećaju upravo stanovnici Kosova, dakle većinom Albanci. I ovaj argument, dakle, ima svoju nacionalističku stranu, anti-srpsku i anti-albansku: ukoliko mislimo da NATO pakt ispunjava bilo čije interese, sem svojih, stojimo na ideološki naivnoj poziciji. To, naravno, prepoznaju i pojedini albanski političari, koji potpuno opravdano smatraju da Ahtisarijevim planom Kosovo ne dobija nezavisnost nego da de facto postaje međunarodni protektorat, te zbog toga i protestvuju. Jedino u ovom slučaju navedena ,,istorijska logika rata" ima smisla, jer konstatuje jednu neoborivu istinu: onaj ko teritoriju okupira njom i vlada odnosno uspostavlja pravila igre. A Srbija nije ,,izgubila rat" protiv Albanaca, nego NATO pakta.

uh kolko ovaj jede govna, iznervirao me posle 2-3 pasusa, nemam reči...

Kosovo je neresiva aporija za Srbiju;oba resenja su nepovoljna

1.Kosovo nezavisna drzava-gubi se 15% teritorije
2.Kosovo u okviru SR-izvor trajne nestabilnosti,jer ce 1,5-2 miliona nezadovoljnika  permanentno bojkotovati drzavu i poturati klipove u tockove

E,sad budi pametan,pa izaberi nesto od ovog.

Često mi se desi da neki film moram da gledam iz pet navrata, pošto mi je nepodnošljiv i težak za gledanje, a da na kraju kada ga pogledam razmislim i konstatujem da se radi o dobrom filmu.

To su uglavnom filmovi sa nekom vrstom neravnoteže između celine i makroplana koji su potpuno u redu i mikroplana to jest skupa sadašnih trenutaka tokom gledanja.

Tu problem može biti u rediteljskom pristupu, ili glumi, ili kadriranju, ili naprosto montaži.

Takav film mi je bio LAUGHING POLICEMAN Stuarta Rosenberga, courtesy of Ginger, jedan od značajnih seventies policijskih filmova.

Mislim da je njegova greška u tome što je u scenarističkoj postavci i glumačkoj igri išao na pseudodokumentarnost koja je bila nepotrebna za ovaj prilično jasan police procedural, sa akcentom na detektivsku istragu, u kojoj se gomilaju svedočenja, i duge potrage za dokazima koje kroz dokumentarnost postaju nepodnošljive.

A u suštini, LAUGHING POLICEMAN je anticipacija CRUISINGa, i govori o inače vrlo nađubrenoj sceni San Franciska koji je osim po Zodiaku bio poznat i po Zebra Murdersima i po ubistvu Mayora of Castro Street i uopšte je bio violence capital u svoje vreme.

LAUGHING POLICEMAN uspeva da sakupi dosta te frustracije i da se na neki način predstavi kao neka vrsta realističkog DIRTY HARRYja.

Walter Matthau pored komičarske karijere ima i neviđen triler kredibilitet sa jednim od najboljih filmova svih vremena CHARLEY VARRICK, i izvanrednim trilerima poput TAKING OF PELHAM 1,2,3. LAUGHING POLICEMAN je svakako deo te priče, i zaslužuje posebnu pažnju.

* * 1/2 / * * * *

Da, poseban kuriozitet je to što anksionost nasilnog San Franciska, u ovom filmu, inače nastaje po predlošku švedskih krimi pisaca čiji se roman dešavao u Stokholmu i Malmeu...

Meni je taj film uvek bio odličan, pogotovo što se WM ovde zaista pokazao kao uverljiv policijski inspektor. Jedino mi je negativac delovao malo čudno, ali dopao mi se taj pseudo-verite pristup...

Paradoks je u tome što je taj film u teoriji super, ali u mom slučaju ga malo ometa praksa...

Pai, ti znaš da sam ja za filmove totalni laik, tako da, pričam iz srca a ne iz razuma... Meni se verovano najviše dopada kako WM glumi dark, tough 'n' cool policajca sa daškom francuskog noira, iako nema ni lice ni reputaciju za to.

Pazi, i moj pogled na to što mi je film bio težak za gledanje jeste čisto laičkog tipa. ne postoji nikakva teorijska utemeljenost u tom subjektivnom osećaju.

Jesi li gledao CHARLEY VARRICK?

LAUGHING POLICEMAN ima genijalnu upotrebu lokacija. Po tome se takođe naročito izdvaja.

Nisam, ne znam ni šta je to.

uslimiću ti ja slijedeće nedjelje, kad odem kući da proslavim krsnu slavu i tri prsta, anarhiju pokraj krsta, pa taman da razmenimo neke diskove...

Samo bear in mind da sam do Četvrtka u susednoj zemlji koja pokazuje neprikrivene pretenzije na našu teritoriju.

Meho, čuvaj se.

Sinoć sam se podsetio SORCERERa Billy Friedkina.

Gledao sam ga kao klinac i tada mi se jako dopao a u međuvremenu sam u nekoliko navrata pokušavao da ga repriziram ali mi je prvih pola sata uvek bivalo nepodnošljivo i prekidao sam.

Iz današnje perspektive, ovaj film deluje kao Friedkinova labudova pesma. Međutim, u ono vreme to je u stvari bio prvi znak da golden boy ume da pogreši posle isporučicvanja po jednog esencijalnog filma u dva važna žanra.

Ono što je SORCERERov osnovni kvalitet jeste Friedkinova želja da spoji monumentalnost, dokumentarnost i jasan high concept film. Dok je Cluzotovo izvorno remek-delo bilo jedan tipičan suspense B-film francuske produkcije, bazirane na romanima "crne serije" i nadrastao rutinski karakter tih filmova upravo kroz odličnu egzekuciju i high concept, Friedkinov film pokušava da bude jedna ambiciozna produkcija koja u sebi obuhvata svu realističnost koju holivudski novac može da pruži, apsolutno iskorišćavanje egzotike i podvlačenje političkih konotacija plus high concept.

Iako je nastao znatno kasnije, mislim da je film koji bi se mogao iskoristiti kao refrenca na SORCERER jeste FITZCARRALDO. Prosto te bizarne sizifovske okolnosti u susretu devetnaestovekovnog kapitalizma i južnoameričkih plemena su karakteristične za oba filma.

E sad, SORCERER ima samo jedan ogroman problem, a to je što scenario Walona Greena, poznatog opo nekim od najmačističkijih skriptova, ne uspeva da integrioše karaktere u priču niti da njihove konflikte ozbiljno iskoristi. Dugi build up likova kasnije praktično nema funkciju kad se krene u vožnju kamionom, nema podmetanja između likova, iako su u zavadi, solidarnost nastupi jako brzo.

I samim tim, čitav koncept forisranja karaktera biva obesmišljen pošto dugo zagrevanje likova nikada ne postano funkcionalno.

Konačno, zanimljiv je trenutak Scheiderovo ludilo u pustinji gde Friedkin pokazuje da će u ostatku karijere uglavnom koristiti vrlo grube psihološke zahvate, to jest da će psihu likova zameniti psihologizacija, i to u najrudimentarnijoj formi, što će dostići svoj vrhunac u CRUISINGu jednom neverovatno lepljivom a suštinski besmislenom filmu, koji inače može da bude dobar double-bill sa LAUGHING POLICEMANom.

U svakom slučaju SORCERER je jako zanimljiv pokušaj i ni u kom slučaju nije uzaludan kako je uvreženo mišljenje među istoričarima filma.

* * * / * * * *

Sinoć sam, da bih se malo smirio posle nekih frustrirajućih sastanaka ponovo gledao ARMOUR OF GOD Jackie Chana.

Ovaj film sam zaiasta gledao puno puta, iako možda i nije najbolji Chanov film zbog posebnog kinka prema činjenici da je sniman u Zagrebu, da je u njemu Chan slomio lobanju i konačno zato što je Remy Julien radio automobilske stuntove.

Odnos prema Zagrebu kao mestu dešavanja je predivan. ne samo da je jedini hravtski junak koga vidimo u filmu gay konobr već je u okolini Zagreba baza zlog samostana punog violentnih katoličkih fratara-sektaša koji diluju drogu.

ARMOUR OF GOD je do te mere rewatchable film, da se na osnovu njega kao i većine filmova iz Chanove kanonske faze može ustvrditi da je on sigurno među savremenim filmmakerima najbliži Charlie Chaplinu ili Buster Keatonu. Tu prosto čak i nije više pitanje teorijske fondacije njegovog rada, niti uzora, već naprosto zaista jednog vanvremenskog elementa fizičke akcije i vrlo specifičnog vladanja fundamentalnim zanatskim rešenjima na planu kadriranja i montaže, koja ove filmove čine zaista besmrtnim.

Da podsetim, u ARMOUR OF GOD, Chan je jamesbondovsko-indianajonesovskom duhu, bivši pevač koji je postao arheolog-avanturista. I to je sasvim dovoljno da bi se prepričao film, dovoljno je samo smestiti Jackiea u filmofilski koncept na koji se referiše.

Film će ostati zapamćen po zaista neverovatnoj poteri motorciklima i Pajerima za Chanovim custom-made Mitsubishijem na zagrebačkim ulicama. To je onako prava old school akrobatska predstava. Od tuča izdvaja se dvadesetominutno finale, koje uključuje i momenat kada Jackie skoči sa planine visoke nekoliko hiljada metara i sleti na vrh balona. Doduše, tu se vidi da su lagali pad na balon, ali ostalo nisu!

Povremeno je lepo osvežiti se filmovima koji pokazuju da je moguće srušiti američku hegemoniju u sferama repertoarskog filma.

* * * / * * * *

Pogledao sam AMERICAN GANGSTER Ridleya Scotta.

Sigurno će se o ovom filmu pričati u danima koji dolaze, međutim, nema tu šta puno da se kaže. Reč je o jednom kompetentnom, mada suštinski neopredeljenom, polu-realističnom, polu-našminkanom pogledu na sukobe u podzemlju sedamdesetih, sa genijalnom pričom koja nije iskorišćeni ni 30% od svog potencijala, sa jako dobrim filmom sakrivenim negde unutar krajnje sterilnog tkiva koje je Scott izgradio.

Film je vrlo pitom čak i za Ridleyeve mejnstrim standarde, i samim tim ne uspeva da obuhvati zaista neverovatnu priču Frank Lucasa, nekadašnjeg šofera i telohranitelja Bumpy Johnsona koji je preuzeo njojoršku heroinsku mafiju, prevazišao Bumpyja tako što je sam postao vlasnik kartela, i prodavao duplo kvalitetniju robu za upola cene. To je zaista materija za Oliver Stonea a ne za Ridlyea i zailliana koji najviše vremena troše pokušavajući da meandriraju između Scorsesea, De Palme i Manna, a ne dostižu nijednog.

Međutim, negde mi je jasan uspeh ovog filma. On u sebi ima žanrovsku ambivalentnost starinskog storytellinga, Ridley pokušava da ispriča istinitu priču o jednom čoveku i to očigledno ume da upali na blagajnama.

AMERICAN GANGSTER u krajnjem dometu nije ništa više do Ridleyev DEPARTED.

* * 1/2 / * * * *

Teško je o novom Cronenbergovom filmu EASTERN PROMISES pisati na podforumu RAZONODA, ZABAVA, ...

Daleko je ovaj film od zabavnog, i to ne u najboljem pravcu.

Međutim, što se mene tiče, EASTERN PROMISES sigurno jeste pomak u odnosu na HISTORY OF VIOLENCE pošto se dešava u Londonu u miljeu ruske emigracije i mafije i to mu daje neku vrstu intrigantnosti.

Koliko god Cronenberg paušalno bio nazivan ocem ginekološkog horora, on ovde zalazi u sfere akušerske drame, baveći se pričom o babici ruskog porekla koja ganuta slučajem maloletne trudnice počinje da raspliće klupko human traffickinga u Londonu.

Neverovatno je koliko neko kome seksualna perverzija nije strana i ko je uostalom po vlastitom priznanju kontaktirao sa menadžerom & suprugom Marilyn Chambers, može ovako naivno i gotovo oduševljeno da nam razotkriva bolne istine o materijalnoj strani & metodologiji trgovine ljudima. Trgovina mladim devojkama iza zavese koja je već prežvakana tema u svim formama pokretnih slika, kod Cronenberga biva tretirana kao nešto što do sada nismo znali i videli.

Na svu sreću, Cronenberg ne opterećuje preveliki deo filma time, međutim, upravo je jedan prilično rutinski slučaj trgovine ljudima i silovanja koji iz toga sasvim prirodno, kao deo modus operandija, proističe, bio razlog sunovrata jedne ruske mafijaške kuće u Londonu.

I pored svih tiho izgovorenih replika, ćutljivih junaka i sipljivog disanja Vincenta Cassella, film se svodi na to  da se loza raspala zato što se deka malo igrao doktora sa devojčicom.

Na drugom mestu kod ovih ruskih mafijaških GLEMBAJEVIH jeste svakako domen gangsterskog homoerotizma, takođe toliko prežvakana tema da je čak ušla i u knjigu kod Kaminskog, kao jedna od konvencija žanra.

I konačno, tui je ritualni segment gangsterskog života, karakterističan za istočnjačke kriminalne organizacije koji je u holivudski mejnstrim uveden jos ša YAKUZom Sydney jebenog Pollacka, najmejnstrimniejeg od svih mejnstrim reditelja. daje taj film režirao Aldrich kako je prvodbitno trebalo možda bi ova referenca delovala kulje ali ovako sa babom Sydneyem, Cronenberg ulazi na nedopuštenu teritoriju.

Dakle, kad se sve uzme u obzir, potpis BBC Filmsa na ovom filmu bi dobro stajao da je reč o rutinskom TV filmu o društvenom problemu trgovine ljudima i homoerotizma među gangsterima. Međutim, filmovi o opasnostima trgovine ljudima i homoerotizma među gangsterima stvarno nisu Cronenbergov nivo. U tom smislu, ja čak i nemam nameru da se sada fanovski pozivam na to šta ja mislim da on treba da radi, već naprosto hoću da kažem da čak i ako hoće ovo da radi, treba da ga radi znatno ozbiljnije.

Konačno, iako je ovo kudikamo slovesnije od HISTORY OF VIOLENCE, daleko je od ozbiljnog savremenog filma i nečega što pravi čak i mdiokritetska srednja struja.

Ipak, u Cronenbergovu odbranu, moram nešto da kažem. Iako je ovaj film sranje, i sve što uz to ide, ipak oseća se neka vrsta rukopisa. ne cronenbergovog rukopisa, ali rukopisa iz koga uspevam da pročitam fokus na likove, koji recimo fatalno nedostaje Ridleyu u AMERICAN GANGSTER koji mi je bio baš svež u sećanju dok sam gledao EASTERN PROMISES. ta sposobnost da nam u svakoj situaciji odvoji važno od nevažnog i kaže o čemu je film i šta je fokus u sceni, umeju samo pravi majstori, čak i u minornom filmu.

* * 1/2 / * * * *

Inače, zanimljiv detalj u filmu, koji inače takođe nije nov, jeste da su u filmu, izuzev policajxca svi junaci Rusi u različitim stepenima asimilacije u britanskom društvu, dakle to je zatvoren univerzum u kome ljudi ne komuniciraju van nacionalnofg geta pa je čak potpuno uverljivo i to što imaju tvrde akcente kada govore engleski, no i to je već poprilično provaljena stvar...

Sinoć smo u okviru tradicionalne serije projekcija domaćih filmova chez Cripple, Kunac, Ž + X Kišobranac i ja gledali KRAJ RATA Dragana Kresoje.

Reč je o vengeance flicku smeštenom u vreme Drugog svetskog rata koji je po nekoj poluistinitoj priči Branka baletića napisao Gordan Mihić.

Scenario postavlja priču prilično pravolinijski. Zločin koji motiviše prilično jednoličnu osvetu dat je u seriji flešbekova koji se trigeruju u snovima, a sa nekikm osobenostima likova se gotovo ne upoznamo pošto Kresoja pokušava da stvori atmosferu očvrslih likova.

Osvetnici su jednoruki (mada situacija u kojoj je ostao bez ruke, paradoksalno nije motiv osvete) Bata Živojinović i mali dečak koji se svete za ubistvo dečakova majke i bake od ruku ustaša dok je Bata bio u partizanima.

Premisa da bata sa sobom vodi dete, doduše starije od onoga iz LONE WOLF AND THE CUB, skoro da uopšte nije korišćena. Dete se nikada ne pokaže kao slabost a vrlo retko kao prednost u njihovim akcijama, i nažalost ovakva postavka likova ostaće uglavnom upamćena po tome što dete vrlo često mokri što je posledica traume pošto je prisustvovalo masakru.

S druge strane, negativci koje igra sam krem našeg villain glumišta - Bogdan Diklić, Josif Tatić i Radko Polič takođe nisu previšu zanimljivi iako je samo ubistvo majke urađeno sa izvesnom dozom inventivnosti, iako krajnje nevešto.

Kresojina režija je vrlo svedena, sa karakterističnim peckinpahovskim slowmotionima u scenema upucavanja negativaca ali bez karakterističnog bullet balleta po kome je Peckinpah poznat.

Pošto je reč o jugoslovenskom filmu, jasno je da ima lirski kraj koji pokušava da donese neku veliku poentu filmu, međutim, ja do neke velike poente, sem da možda ljudi ne mogu do besvesti biti posvećeni nasilju i da ih osveta neće učiniti srećnim, nisam došao. A kraj je pretendovao na nešto više pošto junaci uđu u sred zime u more do pojasa, ali šta to znači mi sinoć nismo uspeli da dokučimo.

S druge strane, ja kao neko ko se profesionalno bavi filmom znam da su mnogi krajevi naprosto i samo rešenja da se film završi što pompeznije, i da ni sami autori sem efektnosti završetka vrlo često nemaju tačnu ideju o konotaciji koju to nosi.

Vrlo specifičan omaž svojoj opsesiji automobilizmom, Baletić kao autor priče, daje u liku auto trkača koga igra Aleksandar Berček, ali koji do kraja filma ne zaigra važniju ulogu sem da reprezentuje dekadentno građanstvo koje se nije jasno postavilo u odnosu na rat koji se zbivao oko njih.

* * / * * * *

Miša Ðurkovic
POETIKA I POLITIKA MILOMIRA MILJANICA – PRILOG RAZUMEVANJU RAZVOJA KULTURNE POLITIKE PREKODRINSKIH SRBA (*)

Sažetak: U ovom clanku autor se bavi problemom kulturne politike i politike identiteta koju razvijaju Srbi u bivšim jugoslovenskim republikama. U vreme kada im se postepeno oduzimaju instrumenti zvanicne kulturne i prosvetne politike, Srbi su prinudeni da otkrivaju i koriste razlicite alternativne medije, odnosno da svoju politiku identiteta razvijaju kao angažovanu popularnu kulturu i kao kulturu protesta, ironije, ali i lamenta. Evoluciju te politike i njenu transformaciju u savremeni oblik autor izlaže kroz primer Milomira Miljanica, priznatog guslara, ali i velike folk zvezde, koji je na svom poslednjem albumu razvio model pansrpskog identiteta i medusobne srpske solidarnosti.
Kljucne reci: Miljanic, muzika, kultura, identitet, politika.
Nakon raspada SFRJ, u najbližem okruženju ostalo je da živi nešto manje od dva miliona Srba. Burna istorija jugoslovenstva i policentricno razvijanje srpskog identiteta nisu se dobro pokazali u konacnom bilansu prošlovekovne ostavštine. U tri novostvorene države u kojima je Srba bilo u znacajnom broju srpski narod je ugrožen na više nacina. U Hrvatskoj je srpski problem najdrasticnije rešavan. Republika Srpska Krajina kao pokušaj stvaranja autonomne oblasti za Srbe propao je pod cudnim okolnostima u avgustu 1995. godine. Hrvatska je (uz blagoslov zapadnih sila) u svega nekoliko dana proterala više od 200.000 Srba. U BiH je srpski narod ratom uspeo da se izbori za svoj entitet i stvorio je Republiku Srpsku kao znacajnu tekovinu koja mu omogucuje visok nivo samostalnog odlucivanja o svojim poslovima. Najvažnije je to što su u njegovim rukama i dalje institucije identiteta kao što su prosveta, verska politika, kultura i sl. U Crnoj Gori se u desetak godina radikalno promenio identitet jednog broja gradana koji su pod sumnjivim okolnostima, predvodeni kriminalnom elitom i (opet) uz pomoc nekih stranih sila uspeli da dobiju referendum i da Crnu Goru odvoje od Srbije. Jedan znacajan broj gradana je, medutim, odlucio da zadrži svoj tradicionalni identitet i na popisu iz 2003. godine 32 odsto gradana Crne Gore izjasnilo se kao Srbi.
Ratovi i fundamentalno politicki procesi menjanja granica okoncani su za ovaj period. Medutim, danas se sve više uvida da muke srpskog naroda tu nisu prestale. Štaviše, suprotno svim normama koje je zapadni svet postavio u Savetu Evrope, Evropskoj uniji i nizu slicnih foruma, srpski narod u ovim krajevima suštinski je ugrožen preko politike identiteta. Naime, uocava se da nekima nije dovoljno što su Srbi pocepani u veliki broj država, nego im se ne omogucava ni da u tim državama zadrže svoj slobodno izabrani identitet. Iz Hrvatske je, dakle, najveci broj ljudi proteran, a oni koji su ostali izloženi su stalnim pritiscima niskog intenziteta na asimilaciju. U BiH je Republika Srpska svakodnevno na udaru – stalno se vrši pritisak na njene institucije kao što je pokušaj ukidanja entitetske policije, a nizom odluka Ustavnog suda BiH oduzeto joj je pravo na upotrebu srpske himne i simbola. U Crnoj Gori vlast i ne krije da ne priznaje postojanje ovolikog broja Srba i stalno iznosi projekciju za koliko ce ih na sledecem popisu biti manje. Srbi nemaju nikakva prava na ocuvanje svog identiteta i izloženi su stalnim pritiscima na asimilaciju, opet uz blagoslov medunarodnih institucija.
Kakav je odgovor prekodrinskih Srba na ovo što im se dešava – tema je kojom pokušavam da se bavim u ovom clanku. Šta su temelji njihovog identiteta, koji su simboli, narativi i poetike oko kojih grade svoju alternativnu politiku identiteta i jednu kulturu protesta? U vreme kad im se oduzimaju instrumenti prosvetne i kulturne politike, Srbi su prinudeni da otkrivaju i koriste alternativne oblike organizovanja i promocije svog identiteta. To su, pored verskih središta, najviše razni oblici tržišno bazirane popularne kulture: tehno-folk izvodaci, sportski kolektivi i dogadaji, tabloidi, sportska i revijalna štampa, guslari i uopšte pevaci nove narodne muzike. U ovom tekstu predstavicu Milomira Miljanica Miljana, kao u ovom trenutku jedan od najznacajnijih primera ove nove muzicke i popkulturne prakse.
*
Milomir Miljanic Miljan je pre svega poznat kao jedan od najvecih savremenih srpskih guslara. Ovaj stasiti Nikšicanin pet puta je biran za najboljeg guslara Jugoslavije, a bio je i predsednik Udruženja guslara. Guslanjem se profesionalno bavi od šesnaeste godine, kada je snimio svoju prvu kasetu Gorski presto i veciti spomenici . Ne samo da je jedan od najpriznatijih umetnika ove tradicije, vec je mnogo ucinio i na njenom održavanju, popularizovanju i samoorganizovanju srpskih guslara. Na primer, prvo video-izdanje guslarske muzike napravili su još 1990. upravo Miljan i Đordije Koprivica.
Miljanic je do sada objavio preko trideset nosaca zvuka (pre svega kaseta) s guslarskim spevovima. Uz to, treba pomenuti i 5–6 kaseta na kojima uz gusle peva izvorne narodne pesme. Tematika koju obraduje veoma je široka i krece se od kosovskog epskog ciklusa, preko opevanja najvecih srpskih junaka od starih vremena do danas, zatim tretmana novije junacke istorije (od Karadorda do Mojkovacke bitke), izvodenja Gorskog vijenca (zajedno s pokojnim glumcem Danilom Lazovicem), pa zatim bavljenje stradanjima Srba u Drugom svetskom ratu, sve do najnovije istorije. Medu najpoznatija Miljanova izdanja spadaju: Pogibija kralja Aleksandra u Marseju , Vjetrovi Kosmeta , Stradanje Srba 41–45, Paracinski regruti, Mojkovacka bitka (spev Radovana Becirovica), Ponovo Kosovo, Nebeska liturgija , vladike Nikolaja Velimirovica, Jana na Kosovu, Karadorde i Filip Višnjic (spev Momira Vojvodica)... Za veliki deo ovog opusa vezane su zanimljive price i okolnosti, na neki nacin uvek povezane sa politikom. Spev o tragediji u paracinskoj kasarni, gde je 3. septembra 1987. Albanac Azis Keljmendi bez ikakvog povoda na spavanju ubio cetiri i ranio još pet vojnika, nije htela (smela?) da objavi nijedna izdavacka kuca u Srbiji i Bosni i Hercegovini. Objavljena je u Sloveniji i prodala se u preko 200.000 primeraka.
Na široko rasprostranjene predrasude o tome kako se guslama bave zaostali, primitivni i neobrazovani ljudi, guslari se grohotom smeju i navode primer najcenjenijeg savremenog barda svoje profesije, velikog epskog pesnika Radovana Becirovica. Becirovic je autor mnogih spevova koje je i Miljanic izvodio, i opevao je veliki broj najznacajnijih dogadaja koji su naš narod pogadali tokom ovog veka (od sarajevskog atentata i Mojkovicke bitke do poslednjih ratova). Iako je bio bez formalnog školskog obrazovanja, ovaj covek je citavog života ,,kopao" po bibliotekama i istorijskim spisima, trudeci se da što je tacnije rekonstruiše dogadaje o kojima je pevao. I sâm je kod kuce formirao impresivnu biblioteku. Guslarski zanat, po pravilu, zahteva ogromno poznavanje istorijske ili savremene materije o kojoj se peva, zatim poznavanje poezije i specificne epske poetike i pre svega ogromnu sposobnost pamcenja i izražavanja. Potrebno je naizust znati i, uz istovremeno sviranje gusala, deklamovati desetine hiljada stihova.
Miljanic je, poput svih drugih savremenih srpskih guslara, gotovo detaljno obradio dešavanja od devedesete naovamo. Tu su svi akteri raspada Jugoslavije, borbe prekodrinskih Srba, tragedije 1995, dešavanja na Kosmetu 1998–1999, patnje Srba nakon proterivanja jugoslovenske vojske s Kosova i borba za ocuvanje zajednicke države Srbije i Crne Gore. Centralno mesto u tom univerzumu zauzima rat u Bosni i Hercegovini, a najsvetlije reci i epiteti rezervisani su za Radovana Karadžica i Ratka Mladica. To se lako može objasniti, baš kao i izbor ovih najdramaticnijih mesta novije srpske istorije.
Savremeni srpski guslari su zaista suštinski ostali verni tradicionalnoj poetici i kosmosu iz koga poticu. Ova poetika je konstituisana u doba viševekovnog ropstva da bi kulminaciju doživela u doba oslobodenja pocetkom devetnaestog veka. Kao i u svim herojskim naracijama povezanim s jednom nacijom, kosmos u okviru koga se krecu junaci i razvijaju dogadaji vrlo je precizno i jednostavno strukturiran. Postoje dobri (naši) i loši (njihovi) ljudi i junaci. Naši su skup svih mogucih junackih vrlina, pri cemu su i one definisane na brutalnim ratnickim osnovama, gde osveta i istraga neprijatelja predstavljaju vrhunac casti, a oprost i pomirenje odaju utisak slabosti i kukavicluka. Izmirenja ne može da bude; borba izmedu dobra i zla, nas i njih je vecita. (1) Jedini nacin da mi pobedimo jeste da ih izgnamo i, ako je moguce, kompletno pobijemo jer ako to mi ne ucinimo, uradice oni sigurno. U slucaju srpske guslarske poetike, glavni arhineprijatelji su Turci koji su došli sa strane i koje bi onda bilo uputno jednog dana vratiti odakle su došli. Termin Turci cak više oznacava slovensko stanovništvo koje je primilo islam, nego otomanske Turke. Tek u novije vreme uveden je termin poturice . Pored toga, borci Republike Srpske su o svojim protivnicma najcešce govorili kao o Turcima. Osim njih (za koje se cesto koristi i termin balije, što znaci oni koji su promenili veru), ulogu neprijatelja imaju i ustaše (Hrvati), Šiptari i zapadni lideri koji su pocepali Jugoslaviju, bombardovali Republiku Srpsku, pomogli Hrvatima da ukinu Republiku Srpsku Krajinu, bombardovali SRJ, otimaju Kosovo i progone naše junake. Kad se obraduje Srbija, pojave se mestimicno i domaci izdajnici.
Sve to, medutim, usložnjava situaciju: unutrašnji problemi i sukobi u Srbiji gde bi se neki akteri okarakterisali kao izdajnici ne pogoduju pozivanju na zaista potrebno jedinstvo Srba – uz to, Srbi nisu baš u svojoj tradiciji imali mnogo Brankovica; kontroverzni pad Srpske Krajine izazvan unutrašnjom neslogom i cudnim Miloševicevim stavom prema tome takode nije baš privlacna tema. Slicno je i s novim dešavanjima u Crnoj Gori, koja se kao nikad dosad podelila i gde bi guslar morao svoje najbliže rodake da opeva kao izdajnike. Ova tema boli, ali se ne opeva previše. Tako ostaju dva najjasnija motiva. Prvi je Kosovo, koje se vratilo u status bazicnog srpskog mita i zaveta. Naime, kao što je poznato, osnovna tema citave guslarske istorije je ,,osveta Kosova", naricanje zbog njegovog gubitka i prenošenje zaveta buducim srpskim generacijama da ga osvete i povrate. Tradicionalna crnogorska kapa sastoji se od crvenog polja koje predstavlja božure iznikle iz krvi kosovskih junaka, na kome su izvezena cetiri ocila. Ovo polje je oiviceno crnom tkaninom koja predstavlja korotu (žal) za izgubljenim Kosovom. Novonastale okolnosti daju puno motiva za opevanje novog srpskog stradanja na Kosmetu, kao i ponovno prihvatanje viševekovnog zaveta da se Kosmet kad-tad povrati.
Drugi i, kao što smo videli, najcistiji motiv jeste rat u BiH i stvaranje Republike Srpske. Pozornica je vrlo jasna i skoro do kraja je identicna istorijski nasledenim arhetipskim modelima i obrascima: mi i Turci, oni otimaju naše zemlje i odvajaju nas od brace s istocne strane Drine, cepaju srpski prostor, a mi se dižemo na oružje da to sprecimo i da zaštitimo svoju zemlju i svoju nejac; oni se klanjaju Alahu, mi pravoslavnom Bogu; oni ruše naše crkve, mi njihove džamije; oni imaju olicenja Zla kao lidere (Izetbegovica), a mi suštu vrlinu, Karadžica kao vodu u tradiciji od Lazara do Karadorda, i Mladica denerala, vojskovodu u tradiciji Mišica i Janka Vukotica. Tu je i opevanje svih srpskih zemlja koje se brane, ali i posebno isticanje gore Romanije kao gotovo mitskog srpskog Olimpa koji cuva ,,brata Radovana". (2)
Kao i drugi guslari, Miljanic nastupa u tradicionalnoj crnogorskoj nošnji radenoj po bojama srpske trobojke: crveni džamadan, plave pantalone i bele carape. Jedino što se promenilo je ambijent pošto danas najcešce nastupa u zatvorenim, kamernim salama, ali to omogucuje obracanje vecoj publici. Ovaj guslar je imao i tu cast da održi solisticki koncert u Kolarcevoj narodnoj zadužbini u Beogradu.
Za Miljanica, kao i za sve tradicionalne umetnike na ovom instrumentu, gusle su skoro mitološki instrument, amalgam muzickog instrumenta, oružja, krsta, trebnika i vrednog umetnickog dela. One obuhvataju citavu jednu metafiziku dužnosti, odgovornosti, poštovanja i vrline. Kako sâm Miljan tvrdi, prema guslama se i ophodenjem pokazuje njihova vrednost i znacaj. Kao što se krst sa zida skida samo da bi se poljubio i onda vraca na svoje mesto, tako se ni gusle ne smeju skidati za džaba.
Bez obzira na ambijent, njegovi nastupi su standardni jer zapaljiva epika, birane reci, junaci i svetlo oružje uvek podignu adrenalin. Dovoljno je analizirati dva njegova speva posvecena liderima Srba u Republici Srpskoj. Preporucujemo spev Đeneral Ratko Mladic, a ovde cemo se pozabaviti spevom Na braniku pravoslavlja. U njima se mogu naci svi elementi ovog epskog kosmosa.
,,Ej, sudeno je mom rodu Srbima, gde god ode, vaskrsa ne ima.
To je tako od starih vremena, krv nam ljudska slobodi je cijena...
... Vazda smo se od zala branili, da nam vjeru ne zatru...
I u ovom dvadesetom stoljecu, triput su nam trnuli svijecu,
Ma je nece moci da utule, sile što su na nas nasrnule."
Dakle, fatum i usud je vecit. Izloženi ste stalnoj pretnji i ne smete da dozvolite da budete nespremni, inace vas nece ni biti. Ta poznata situacija ponovo se pojavljuje pocetkom devedesetih:
,,Kad Ustaše uz pomoc Zapada i sa njima ratnici džihada,
Naumiše da Srbe bestrve, kao što su cetrdeset prve,
Sjaj oružja srpskog da potamni, da nestanu Srbi pravoslavni..."
Namere su, dakle, iste, ali je naš odgovor ovoga puta pripremljen. Miljan kaže:
,,Usta narod ko iz zemlje trava, da se bori i glave spašava.
U te dane viteške i slavne Karadžic ih vodi Radovane."
Pojavljuje se, dakle, novi lider, ali i on i nacin na koji dolazi moraju da dobiju neku vrstu kontinuiteta i auru priznatosti. Novi junak ne može da bude nikogovic i skorojevic, vec nekog plemenitog porekla, ali mora i da dokaže da je dostojan predaka. Miljan objašnjava da je pravi voda koji bi, da je ranije roden, sedeo na Oplencu, Njegoš bi ga pjevao u Vijencu , dostojan je Karadorda i pravi je i Srbin i voda. Sledi detaljan opis porijekla:
,,Karadžic je rodom iz Drobnjaka, od junacke kuce i oblaka,
Đe j' Aleksic Smail-agu smaka."
Opisuju se i pogled i stas, i sve to se vezuje za hajducko poreklo, ali se uz to dodaje i mudrost Pašica Nikole.
Sledi poziv na ustanak 1992. i opis svih srpskih zemalja koje se ne smeju dati. ,,To su stare zemlje Nemanjica, nemojmo ih bez krvoprolica ."
Pesnik se poziva na slobodu, pravdu i Boga kao vrednosti koje Karadžica i narod utemeljuju u ispravnosti cinova. No, vec tada se naslucuje mucenicki venac koji ce Radovan poput Lazara i Karadorda morati da ponese i da se žrtvuje za dobrobit roda.
Sledi klasicna apoteoza kojom se uvodi ratni komandant. Pesnik pita ko je voda najhrabrije vojske s one strane Drine, je l' ustao Petrovicu Đorde, ili vojvoda Mišic i Janko Vukotic, i sledi odgovor da je u pitanju Ratko Mladic.
,,To je suri soko sa planine, a vojska mu ko njen starešina,
Sve junaci Obilica kova iz plejade najboljih sinova.
Volja im je kao kamen cvrsta, brane srpsku zemlju od nekrsta.
Svaki bješe spreman da pogine za slobodu svoje dedovine.
Iz te krvi što je prolivena Republika Srpska je stvorena."
Republika Srpska je, kaže Miljan, omedena kostima i najveca je srpska tekovina. Time otkrivamo još jedan razlog zbog kog je ona pevacu posebno draga. Ona je jedini, i to veliki uspeh srpskog naroda tokom procesa raspada Jugoslavije, pobeda kojoj je ,,lasno zapjevati". Pevac pominje 18.000 srpske dece koja su položila svoje živote za tu tekovinu. Njihova nesebicna žrtva obavezuje i pevac se moli Bogu da im otvori rajska vrata i da sednu uz Obilica, kako su zaslužili. Sledi pozivanje na Njegoša kao završni cin ugradnje ove epizode u citavu junacku istoriju srpskog naroda. Pevac smatra da je dokazao da je i ova generacija kojoj pripada bila dostojna predaka i da se time održava junacki casni duh i prenosi isti zadatak na buduca pokoljenja.
*
Ova poetika svakako nije politicki korektna za jedno vreme u kom se propagiraju vrednosti multikulturalizma, verske i etnicke tolerancije, kao i raznih oblika integracija. U njoj se mogu naci svi elementi za savremene kriticare nacionalizma, i to svakako nije diskurs koji odgovara mirnodopskim vremenima. Problem je, medutim, u sledecem: srpsko iskustvo je i tokom poslednje decenije (pa cak i danas) pokazalo da je pozivanje na pravo, individualna i kolektivna prava i na slicne norme bilo rezervisano za druge, a nikada za Srbe, da je u svim sukobima medunarodna zajednica radila na štetu upravo ovog naroda i da joj se ne sme verovati. Nažalost, opet je iskustvo na brutalan nacin pokazalo da je jedino u šta su ljudi mogli da se uzdaju bila snaga oružja. To im, naravno, nije ništa garantovalo, ali im je davalo nadu da ce možda uspeti i makar je (za razliku od 1941) dokazalo da se ljudi nece dati lako na klanicu. U tome treba tražiti osnovni razlog zbog kog ce ove pesme i tradicija ovakvog brutalnog, ali i sasvim iskrenog guslarstva imati i dalje i dosta poklonika, ali, izgleda, i nezamenljivu funkciju ocuvanja jedne tradicije koja je u ratnim vremenima ocigledno preko potrebna. (3)
Medutim, nova mirnodopska vremena traže i novu politiku i novi diskurs. Srpski narod je danas prinuden da traži novi politicki recnik i da smišlja novu politiku koja se sve više definiše kao politika identiteta. Prica o oružju i guslarskim tradicijama povlaci se u gerilu, u šatre, lokalne domove kulture, na slave, derneke, vašare, porodicne domove. Nju, cini se, osim svih neobaveznih žanrova hedonisticke muzike, smenjuje i potraga za jednim drugacijim mejnstrimom koji ce biti politicki korektan, ali i duboko ukorenjen u ocuvanje identiteta. Ovu evoluciju od jednog ka drugom žanru i metodu nacionalnog izražavanja možda najbolje simbolizuje Miljanova licna evolucija i pojava njegovog prvog pravog mejnstrim izdanja pod nazivom Postadosmo dva naroda. Ovo izdanje po svemu zaslužuje podrobnu analizu.
Osim uz gusle, Miljan je i ranije znao da zapeva i uz orkestar. Na sajtu You Tube mogu se naci snimci njegovih nastupa tokom referendumske kampanje u Crnoj Gori u prolece 2006. Taj repertoar je ocigledno nastajao godinama i pažljivo je pripreman u saradnji sa saradnikom Ivanom Krgovicem. (4) Izdanje koje sadrži deset pesama pojavilo se pocetkom 2007. godine pod okriljem vec legendarne bijeljinske treš-folk kuce ,,Renome". Ova kuca ima preko 700 izdanja i zajedno sa srodnom BN televizijom promoviše savremeni folk zvuk Bosne i Hercegovine, dakle pevace raznih nacionalnosti. Iako Miljan najviše vremena provodi u Beogradu, u Srbiji je (osim u guslarskim krugovima) skoro nepoznat. Srpski mejnstrim politike, medija i kulture ne zna za njega. Otud nije cudno što je svoj disk objavio u Bijeljini. Cini se da i o opštem duhu straha od tema koje su politicki kontroverzne u Srbiji govori i ta cinjenica da njega ovde nije moguce cuti na radio i televizijskim stanicama, uprkos kultnom statusu koji je dostigao preko Drine. Miljanov uspeh je zaista ogroman. Iako zbog neuredenog tržišta nije moguce dobiti tacne podatke o tiražu, postoje procene da je ovaj album (zajedno sa piratskim izdanjima) prodat u oko 700.000 primeraka. U Republici Srpskoj ima ga skoro svaka kuca.
Miljanov prvi mejnstrim folk album predstavlja ga prvi put bez narodne nošnje, u ležernoj kombinaciji klasicnog odela i raskopcane košulje. No, zanimljivo je da ga svi noviji spotovi i dalje prikazuju u narodnoj nošnji. Za razliku od guslarske epike, ovaj album ga potpuno predstavlja u lirskom izdanju. Muzicka podloga je jasna, stamena i nema prevelikih promena ritma. Osnovu cini klasicna novokomponovana muzika kakva se pravila sedamdesetih i osamdesetih, gde uz uglavnom nepromenjeni ritam dolazi bogata orkestracija u kojoj dominira harmonika. Svega u nekoliko pesama (pre svega u dve s kosovskom tematikom) koristi se sintisajzer kako bi docarao specificnost tamošnjeg poluorijentalnog zvuka. Bržim ritmom odskace samo pesma Pitaju me ko sam koja je radena u predreferendumsko doba i koja sadrži taj borbeni duh pokušaja da se ljudi ohrabre ponavljanjem starih istina i da se ocuva zajednicka država Srbije i Crne Gore. Zanimljiva je i pesma Milijana koja sadrži dve naporedne ritmicke celine koje se smenjuju. Nakon laganijeg uvoda u pesmu sledi uvodenje odlucnijeg modusa u refrenu u kom pevac vrlo oštro na klasican crnogorski nacin strofu izvodi naglašavajuci svaki slog: ,,Os-ta-de mi Mi-li-ja-na, sa šes-na-es' svo-jih lje-ta...".
Citav album je raden u izrazito lirskom duhu i, uprkos snažnom i odlucnom glasu izvodaca, ostavlja uglavnom melanholicno raspoloženje. Osim pomenute Pitaju me ko sam , sve ostale numere nose neku vrstu tuge i osecaja neceg izgubljenog. Jedan deo tih emocija usmeren je na osecaj coveka koji je napustio svoj rodni kraj i pati zbog te odvojenosti, kao i zbog lagane propasti samog zavicaja. Ovo setno raspoloženje dominiralo je sedamdesetih godina u srpskoj narodnoj muzici i cesto je obradivano. U okviru tog pravca nastao je citav pravac gastarbajterske muzike. (5) Ovde su to pesme Zavicaju, Milijana, Rodno ognjište i Bojana. U uvodnoj pesmi, Zavicaju , kaže se:
,,Sve je isto kao prije kad sam ovdje srecan bio, ali više isto nije – zavicaj mi opustio."
Ove melanholicne reci upozorenja završavaju pesmu u kojoj je osnovna poruka sadržana u refrenu: ,,Najljepše su uspomene iz mladosti moje rane što vracaju cesto mene zavicaju u Banjane". Isto se kaže u pesmi Milijana :
,,Đe nijesam samo bio, pô svijeta prošo skoro, svog se kraja uželio – vracam ti se Crna Goro."
O povratku govori i najlaganija pesma Rodno ognjište koja daje klasicnu sliku majke koja sama sedi pored ognjišta i lije suze zbog udaljenosti sina. Sin se vraca iz tudine i sledi susret kraj starog porodicnog ognjišta.
Druga vrsta tuge je zbog silnih gubitaka i patnji svog naroda. Za razliku od borbene epike, ovaj novi Miljanov angažman ne sadrži hate speach . Nema govora o drugima, o protivnicima i dušmanima srpskog naroda. Cak i tamo gde bi se mogao ocekivati neki napon u tom pravcu ( Gledaj orle , Postadosmo dva naroda ili Knine grade ) autor se uzdržava i opisuje bol i patnju bez imenovanja onoga ko ih nanosi. I to govori o evoluciji srpskog nacionalnog diskursa u novije vreme.
Miljanova poetika danas jeste jedna vrsta pansrpske balkanske geografije. Teme njegovih stihova su Banjani, Kosovo, Avala, Lovcen, Decani, Berane, Šumadija, Morava i Knin. Pre petnaestak godina guslari su pevali kako se ova mesta puškom brane. Danas je vreme da se ona brane na drugaciji nacin, pesmom koja ih beleži i cuva u srpskom secanju i u srpskom prakticnom životu. Pesma danas postaje novo oružje borbe za nacionalni identitet i za srpska prostranstva, kao i za ocuvanje žive tradicije. U pesmi Pitaju me ko sam, koja je jedan od brojnih ultimativnih hitova na srpskim veseljima preko Drine, Miljan peva:
,,Pitaju me ko sam, šta sam, kom pripadaš pravo reci,
Što pitate kada znate da sam isto što i preci."
A u refrenu porucuje:
,,Ja sam Srbin Crnogorac imenom i prezimenom,
Ponosim se podjednako sa Avalom i Lovcenom."
Zatim:
,,Srpski zborim, srpski pišem, srpsku crkvu obilazim,
Ponos, cojstvo i junaštvo moje Crne Gore pazim."
Posle poznatih rezultata referenduma nastala je pesma Postadosmo dva naroda koja opisuje strašan rascep koji se desio unutar srpskog i crnogorskog korpusa, odnosno nastupanje jednog za ljude neprirodnog stanja, odvojenosti dva dela nekada istog naroda. Miljan to opisuje u bolnoj pesmi s licnim predznakom:
,,Ja odavno otišao, ostavio rodni kraj,
Brat ostade pokraj majke, ostade u zavicaj."
I refren: ,,Moja stara majka place, ja kraj Save, brat Morace,
Ko nas svadi, ko nas proda, postadosmo dva naroda."
Osecajuci nepravdu koja se dešava, za razliku od ranijih poziva na oružje, pevac se okrece veri u univerzalnu božju pravdu koja, prema njegovom mišljenju, na kraju svakom odredi po zasluzi:
,,Gospod sudi sa visina malima i velikima,
po zasluzi svakom daje, utjeha je Boga ima."
Postoje i pesme koje su cist izraz ljubavi za svoj narod i koje grade veru za buducnost, poput To Srpkinja samo rada. Gledajuci svoju voljenu ženu, pesnik zapeva:
,,Morava ti u ocima, Šumadija u grudima,
od meda si dušo slada – to Srpkinja samo rada."
Ova pesma je i muzicki najbliža srbijanskim narodnim pesmama i posebno je karakterišu pasaži s harmonikom dugmetarom koja prelazi u visoke registre.
Ipak, najdramaticnije su dve pesme posvecene Kosovu i završna koja sažima ukupnu tugu srpskih poraza, secajuci se Knina. Miljan potvrduje crnogorsku tradiciju u kojoj se Kosovo shvatalo kao najdublje licno pitanje. Kao što je poznato, ima crnogorskih porodica koje zaista vode poreklo od nekadašnjih kosovskih Srba, ali je još cešce bio slucaj da su te porodice konstruisale porodicnu istoriju koja bi ih s nekim takvim povezala, a, po mogucstvu, s kakvim junakom. (6) Kosovo se i danas u srpskim porodicama tamo jako duboko oseca i cini se ponekad da patnju i tragediju Srba na Kosmetu zbog slicnih situacija i iskustava možda bolje i jace osecaju Srbi preko Drine, nego Srbijanci koji su zašticeni i ušuškani u monoetnickim sredinama i u zemlji koju kontrolišu. Miljan je na ovom albumu dve dramaticne pesme posvetio Kosmetu.
U pesmi Kosovo, koju je sâm napisao, Miljan iznosi svoj licni osecaj skorašnjih dešavanja u okupiranoj srbijanskoj pokrajini:
,,Ko to tamo pomoc ište, žene placu, deca pište,
zvono jeca božur vene, to Kosovo zove mene."
Sledi refren:
,,Oj Kosovo, oj Kosovo, doci cu ti ja ponovo;
Metohijo, Metohijo, nisam te zaboravio"
koji ponavlja vekovni zavet Srba da se kolevka kulture i identiteta ne zaboravi. I dalje:
,,Sve svetinje na Kosovu u snovima mene zovu,
Metohija ravna cvili, zašto ste me ostavili.
Oj Srbijo zemljo, mati, što je tvoje ti povrati.
Reci glasno celom svetu: Srbija je na Kosmetu."
Pesma se završava zavetnim udarom crkvenog zvona.
Za njom ide pesma Gledaj orle koja nastavlja duh iz Miljanovog veoma slušanog i prodavanog guslarskog ciklusa Jana na Kosovu .
,,Dok orlovi u visine svoja mocna krila šire,
leti pogled s Prokletija, gde je moja Metohija.
Gledaj orle, moj sokole, koliko me rane bole;
Koliko me bole rane kad pogledam na Decane.
Monahinje kao breze uz molitve što trepere,
Svece pale, Boga mole, za spas roda, za spas vere.
Gledaj orle kako sija Dušanova Pec caršija,
Svetilište vrelo ovo mora ostat Srbinovo.
Kosovo ce da oživi, božuri ce opet cvati,
Svojoj crkvi, svojoj njivi, prognani ce da se vrati.
Gledaj orle od miline Gracanicu kraj Prištine,
Najsjajnija zadužbina slavnog kralja Milutina."
U bogatoj srbijanskoj folk produkciji u poslednje dve godine ovaj autor nije naišao na pesmu koja bi se bavila Kosmetom i njegovim problemima, što pokazuje potpunu dezangažovanost, odnosno goli hedonizam folk produkcije u Srbiji. Ovo se ne odnosi samo na folk, vec na sve oblike popularne i umetnicke kulture. U vreme kada Srbija navodno vodi borbu oko statusa Kosmeta, u javnoj i medijskoj sferi to se ni na koji nacin ne oseca. Poznavajuci ogroman politicki i propagandni potencijal savremene popularne kulture, prosto je neverovatno da ne postoji bilo kakav produkt, pesma, film, crtani film, strip, roman, album, serija itd. koji bi se bavili kosmetskom tematikom. (7) Štaviše, svi moguci akteri se sklanjaju od te problematike da ih ne bi proglasili nacionalistima. Treba na primer podsetiti da Baja Mali Knindža ima i svoj kosovski ciklus, album Biti il ne biti nastao i realizovan ratne 1999, u potpunosti posvecen kosovskoj problematici. Tu su pesme Diraju nas ponovo , Kosovo je naša duša , Bog sa neba gleda ili Kosovo je srpsko. Uprkos cinjenici da bi one i danas mogle da igraju znacajnu ulogu u mobilizaciji naroda za odbranu Kosmeta, te pesme, kao i sâm Knindža ne mogu se nigde cuti. Osim na krajnje apstraktan nacin u informativnim emisijama, tema Kosmeta de fakto ne postoji u javnom prostoru današnje Srbije.
Miljan pokazuje kako folk i te kako može biti politicki angažovan i stavljen u službu svog naroda na pravi nacin. Na toj liniji je i njegov poslednji proizvod, maksi singl na kome se nalazi dramaticni duet sa Verom Matovic. Naslovna numera obraduje još jedan od tragicnih oblika današnje srpske egzistencije, probem izbeglištva. Pesma Izbeglica radena je u formi razgovora izmedu Srbina iz neke od srpskih zemalja (ne nužno samo centralne Srbije), koji izražava solidarnost, i devojke Kosovke, izbeglice koja mašta da se sa rodacima i prijateljima vrati u svoj Prizren.
,,Odakle si reci sele, što ti lice suza kvasi, tvoje oci nevesele govore mi tužna da si.
Ja sam brale sa Kosova, iz Prizrena Dušanova,
iz ponosnog carskog grada, izbeglica ja sam sada.
Ne govori sele moja, vidim da te tuga slama,
i ovo je zemlja tvoja, kod brace si nisi sama.
Jeste zemlja, jesu braca, vaša ljubav budi nadu,
ali srce samo živi u Prizrenu mome gradu.
Bog veliki cuva svoje, sele moja nade ima,
da vencanje bude tvoje u Visokim Decanima.
Ako Bog dâ da se vrate svi izbegli i ja s njima,
da Kosovo ostavimo nerodenim sinovima ."
Nije slucajno što ovaj Miljanov album vec ima kultni status u svim srpskim zemljama preko Drine i što ga, nažalost, u Srbiji retko ko poznaje, osim onih koji gledaju male i lokalne medije. Ono što je njegov osnovni kvalitet jeste duboka iskrenost i proživljenost svakog stiha i svake note, kao i svest da se sada vodi ozbiljna borba da ne zaboravimo ko smo . Tragedija srpskog naroda je što u projekat brisanja tradicionalnog srpskog identiteta nisu ukljuceni samo spoljni centri moci i dominantni narodi u novim državama, vec i veliki korumpirani delovi same elite u Srbiji. Oni koji prave atmosferu u kojoj bi narod trebalo navodno da se stidi ovakvih poduhvata kao ,,retrogradnih ostataka nacionalisticke prošlosti" i gde ovakve pesme ne mogu da se pojave ni na jednom znacajnom elektronskom mediju.
Sinteza atmosfere albuma je pesma Knine grade, koju Miljanic izvodi uz pratnju dubokih i mocnih basova muške krajiške grupe Preldžije, evocirajuci karakteristicnu muzicku naraciju kninske krajine.
,,Knine grade kom ostade, ko u tebi živi sada,
Sanjam tebe i povratak, dokle sanjam živi nada.
Srce place duša boli, pjevam pjesmu rodnom Kninu,
Jer ne mogu zaboravit dedovinu i Krajinu.
Moje njive i livade, cvjetna polja i doline
Ko ih gazi, ore, kopa, reci meni grade Knine.
Idem tamo da ostanem u najljepše mjesto milo,
Da obnovim staru kucu makar to mi zadnje bilo."
Miljanova muzika danas je jedan melanholicni lament nad brojnim srpskim politickim porazima nastalim usled sukoba s mocnijim i nepravednim protivnikom, citavim zapadom. Primecuje se da je jedan od osnovnih motiva ideja povratka na teritorije s kojih su ljudi izgnani. Medutim, u njoj je i dalje jako mnogo ljubavi za svoj kraj, svoj narod i dovoljno vere u buducnost ma kako neizvesna ona bila. Srbi se nakon svega vracaju na neke situacije koje im nisu bile strane u istoriji: život pod protektoratima, u položaj manjine, prognanika itd. Jedino što omogucava veru u opstanak jeste pamet i spremnost na zajednicku borbu za ocuvanje srpskog imena i identiteta.
LITERATURA
Đilas, M. (2005), Besudna zemlja , Politika, Beograd
Colovic, I. (1985), Divlja književnost , Nolit, Beograd
Colovic, I. (2006), "Sveto ili krivo gudalo", feljton u listu Danas, 31. 12. 2005–10. 1. 2006.
MUZIKA
Milomir Miljanic Miljan, Postadosmo dva naroda, Renome, Bijeljina, 2007.
Miljan i Vera Matovic, Izbeglica , maksi singl, Renome, Bijeljina, 2007.
Milomir Miljanic, Na braniku pravoslavlja, www. srbijazemljaheroja.com
Baja Mali Knindža, Biti il ne biti, Renome, Bijeljina, 1999.
Fusnote:
* Clanak je nastao kao rezultat rada na projektu 149026, koji finansira Ministarstvo za nauku Republike Srbije.
1. To je upravo projekcija realnog iskustva života na granicama koje su predstavljale stalni izazov za borce i gde stvarnog, potpunog i dugorocnog mira nikada nije ni bilo.
2. O citavoj ovoj antropologiji, psihologiji i jasnom sistemu vrednosti, kao i istoriji koja ga je stvorila verovatno najbolje govori sjajna autobiografska knjiga Milovana Đilasa, Besudna zemlja, Politika, Beograd 2005. Taj strašni, ali za preživljavanje neophodni sistem vrednosti goni coveka na niz postupaka kojih se ponekad gadi, ili ih licno ne podržava. Tako je, na primer, junakova majka prinudena da ide u pljacku muslimana u Sandžaku iako je to suštinski protiv svega što ona misli i oseca, ali u nastalim uslovima necasno je ne opljackati Turcina. Slicno je i s junakovim ocem koji 1923. ide u osvetnicki ubilacko-pljackaški pohod protiv Turaka iako je licno protiv njega. Možda najpotresniji i najtragicniji dokaz ove strašne psihologije olicene u poslovici ,,Koja ptica pticu ne jede, govna jede" jeste stravicna prica o izvesnom Sekuli koji je putovao zajedno s muslimanom, jedan drugog su štitili i cak se do izvesne mere sprijateljili, pricajuci o svojim mukama. No, kad su u jednom trenutku seli i kad se on našalio uperivši pištolj ka saputniku, obuzelo ga je vekovima genetski stvarano osecanje da je njegova dužnost da ovoga Turcina ubije. Kako Đilas objašnjava, Sekula ,,ne bi mogao da snosi sramotu i neku unutrašnju grižnju da je Turcina iz takve zgode pustio" (str. 215). I Sekula je opalio.
3. Sukobi sa zapadom (koji i danas traju) oko Kosmeta, položaja Republike Srpske i srpskog naroda u Crnoj Gori po prirodi stvari potvrduju antizapadni diskurs s pocetka devedesetih i jacaju uverenje da su Mladic i Karadžic heroji, savremeni hajduci koje treba štititi od agresora. Neposredno posle okoncanja rata ugled obojice je bio na vrlo niskom nivou: za Mladica se pricalo da je crveni general i da je izgubio silne teritorije, a za Karadžica se govorilo da je u velikoj meri ukljucen u korupciju i pljacke, te da bi mu srpska ruka mogla presuditi. S vremenom i novim generacijama to je izvetrilo, a od njih je narod poceo da konstruiše simbole otpora, ciste konstrukte mitskih hajduka koje cuva kao temelje novog secanja.
4. On takode ima i poznate guslarske spevove posvecene Karadžicu.
5. U knjizi Divlja književnost Colovic je napravio veoma upotrebljivu podelu tadašnjih novih narodnih pesama prema motivima i mestu odvijanja naracije. Najdominantnije su takozvane rustikalne idilicne pesme. Jedna njihova podvrsta su rustikalne nostalgicne poput Ostalo je selo bez momaka ili Opusteli vinogradi, nema ko da radi. Varijaciju na isti motiv predstavljaju gastarbajterske pesme. Colovic navodi pesmu Domovino voljena u kojoj izvodac kaže: ,,Daleko od rodnog kraja, u tudini radim, znoj prolivam, zdravlje gubim, i za tobom žudim." Videti Colovic, 1985, str. 152.
6. O tome kakva su vremena došla svedoci cinjenica da mnoge crnogorske porodice na Cetinju danas sebi traže pretke i poreklo u hrvatskim ili albanskim krajevima.
7. Time se, ocigledno, šalje poruka da Srbiju Kosmet suštinski i ne zanima. Vlasti to ili ne razumeju, odnosno ne shvataju i ne znaju kakvu ulogu u odbrani Kosmeta može da ima popularna kultura, ili možda namerno šalju poruku da Srbiju Kosmet kao živa, konkretna i simbolicka materija ne zanima.

Potpuno je prirodno da sam iskoristio prvu priliku da vidim novi rediteljski projekat jednog od mojih najomiljenijih scenarista Daniela Watersa.

Zahvaljujući Gingeru dokopao sam se njegovog filma SEX AND DEATH 101 i kao svaki ezoterični zapis tako je i ovaj film bio složen da se uopšte otvori i prikaže na mojim uređajimas. No, uz određeni napor i maltretiranje svoje okoline, u tome sam uspeo.

Ako bih ukratko morao da sažmem svoj utisakm, mislim da je Waters potvrdio svoj enorman talenaz, i solidnu rediteljsku veštinu. Iako mislim da je HAPPY CAMPERS naprosto veštije režiran, a sigurno i adekvatnije budetiran od 101, ovaj film zaista ima jako lucidnih momenata, i ako uzmemo u obzir kako se inaće realizuju ovakvi indie projekti, Watersov film spada u vrh svog podžanra.

Iako nije reč o hilarious rompu, još od Dobinovog WEDDING CRASHERSa nisam sreo ovu vrstu ambicije u kadriranju komedije, naročito ako imamo na umu da su u poslednje vreme posle upseha radova Judda Apatowa na ceni više glumačke improvizacije.

kasda bih gledao ovaj film a da ne znam watersovu prošlost, odmah bih rekao da ga je režirao neko ko je po vokaciji pre svega reditelj. Međutim, pošto znam da waters nije reditelj, baš zato i mogu da objasnim neke od nedostataka.

Naime, film sporadično jako ispada iz ritma, i u pojedinim scenema se dopuštaju digresije koje su odlično napisane, čak nisu ni redundantne, ali naprosto nisu dovoljno važne za priču. I takvih iskakanja ima nekoliko.

Međutim, čitav emotivni mehur u koji se film na kraju veže, čini da u sećanju ostanu isključivbo ingeniozni momenti.

Isto tako, iako je imao odličnu podelu sa ljudima kao što su Wynona ili Patton Oswalt, opterećivao me je Simon Baker u glavnoj ulozi, zato što naprosto ne uspeva da emituje dovoljno čistu energiju svog karaktera i suviše je ambivalentan da bih mogao da ga ispratim u ovako ingenioznom i vrlo čistom high concept projektu. Mislim da je za puno ispunjavanje potencijala karaktera i punu znakovitost ovog lika trebalo da ga igra neki pravi romantic lead kao što je Hugh Grant koga bi ovakav projekat zaista preporodio.

Kad je o Wynoni reč, ona je zaista fenomenalna, kao i uvek, i sad ima još neku posebnu patinu koja je čini još ranjivijom, a to Waters ume odlično da iskoristi.

U svakom slučaju, 101 će verovatno biti na mojim listama najboljeg u 2007. godini. Verovatno.

* * * / * * * *

Moglo bi se reći da sam pogledao brazilski film TROPA DE ELITE Jose Padilhe koji se sa punim pravom može nazvati Meirellesovim nastavljačem i naslednikom.

Naime, Padilha dolazi iz sličnog dokumentarističkog backgrounda, i u svom pristupu filmu je još prljaviji od Meirellesa. Njegov film je strvarno žestoko dokumentaristički, uglavnom je sniman iz ruke i veliki je uspeh što je uspeo da uprkos takvom načinu snimanja to sve bude u okvirima kontrolisane dokumentarnosti i da geografija dešavanja bude tačna.

Ono gde dokumenaristički koreni smetaju Padilhi, to je na planu mozaičnosti priče koja je bliža formi dokumentarne reportaže nego celovečernjeg filma. Eksperimenti sa formom pripovedanja su naravno potpuno legitimni, ali ovde priča zaista ne zahteva takvu formu i film zahvaljujući njoj pre svega biva konfuzan.

Za razliku od CIDADE DE DEUS koji se fokusira na odrastanje u faveli pre svega u ključu filma nostalgije, TROPA DE ELITE nam prikazuje Brazil kao zemlju koja je praktično u otvorenom građanskom ratu. Poznato je da bande iz favela u pojedinim periodima ulaze u čista ratna dejstva protiv brazilske policije, i ovo je film koji govori o toj vrsti sukoba između gangova iz favela i specijalnih jedinica policije koje nailaze na otpor i van favela, naročitop među liberalima.

Jose Padilha u tom smislu ne staje ni na čiju stranu ali su policajci ipak glavni likovi, i to onaj nekorumpirani segment među njima, tako da bi se reklo da su policajci ipak junaci. S duge strane, Padilha ne izbegava da prikaže brutalnost obračuna i spremnost policije da muči osumnjčene i da se vrlo često sveti iz sasvim privatnih razloga.

Ipak, prilično konfuzno izlaganje priče čini da TROPA DE ELITE nikada zapravo ne ščepa gledaoca koliko bi trebalo i uprkos neposrednosti pristupa film deluje dosta distancirano, i mislim da to nije bila Padilhina namera.

U svakom slučaju TROPA DE ELITE ja zanimljiv film kojim je sasvim fino razbijati holivudsku repertoarsku hegemoniju.

Film je koštao četiri miliona dolara i do sada je zaradio deset u Brazilu.

* * 1/2 / * * * *

Pogledao sam SMILEY FACE Gregg Arakija, courtesy of Ginger.

Posle svog verovatno najboljeg i najozbiljnijeg filma MYSTERIOUS SKIN, Araki je napravio jednu potpuno neozbiljnu stonersku etidu, u kojoj briljira Anna Farris. Ona je ovih dana potpuno opsednuta reinvencijom, posle odlične role u ENTOURAGE gde kao i Mandy Moore ranije igra samu sebe, a SMILEY FACE je film posvećen isključivo njoj.

Moglo bi se reći da je SMILEY FACE indie vehicle za nju, i mislim da ga je ona maksimalno iskoristila. Odlično je odigrala, i gotovo da u ovom filmu od 88 minuta nema kadra bez nje.

Međutim, ono što je još zanimljivije u ovom dosta laganom stoner filmu, jeste neočekivani preokret da Araki s jedne strane, imitirajući Ed Wooda sa upozoravajućim voiceoverom kao u GLEN OR GLENDA, ili u REEFER MADNESS, unutar same radnje filma zapravo zaista govori protiv marihuane.

Mislim, naravno, ko sam ja da zauzimam stav protiv droga, ali Araki mi tek nije delovao kao neko ko bi snimio film o štetnosti duvanja.

Njegova simpatična stoner junakinja ne samo da nije oplemenjena duvanjem, ne samo da su joj kognitivne sposobnosti umanjene, nego je i njena pustolovina o kojoj film govori zapravo samo insistiranje na besmislenosti i štetnosti duvanja.

I u tom smislu, Araki u stvari uspeva da me iznenadi.

U svakom slučaju, SMILEY FACE nije film bez đavla, ali je više za ljubitelje & poznavaoce.

* * / * * * *

Razmišljajući o seriji HOUSE OF CARDS ma koliko to bizarno zvučalo, setio sam se filma ALI G INDAHOUSE Mark Myloda i odlučio da ga ponovo pogledam ne bih li utvrdio da li Ali Gjev uspon na bilo koji način referiše na tu seriju koja predstavlja kvintesenciju političke satire na britanskoj televiziji.

I, u izvesnom smislu, da, Ali G jeste neka vrsta reference na ovu seriju pošto biva uveden u vladu kao osoba koja će je razoriti a zatim počinje da napreduje u hijerarhiji što implicitno pokazuje obesmišljenost britanskog parlamentarizma.

Naravno, za razliku od HOUSE OF CARDS gde se prilično ozbiljno atakuje ova institucija, Ali G je tu radi gross outa, sporadično jako dobrog ali Cohen & Mazer svesno na kraju prihvataju da se film zaokruži u okvirima žanrovske konvencije komedije, i da se samim tim podrži ponovno uspostavljanje reda što je jedan od osnova komedije i čini je žanrom koji je blizak konzervativcima.

Izvan ovog zanimljivog detalja koji sam hteo da istražim, utisci o Ali Gu su mi isti kao i pre...

* * 1/2 / * * * *

Ginger mi je najavio da bi mi se I WANT CANDY Stephena Surjika mogao dopasti i nije pogrešio.

Prvo zanimalo me je šta sada radi taj čovek kome je svojevremeno bio poveren sequel jednog od najvećih hitova devedesetih da bi potom nestao bez traga. Evo nam Surjika radi sitkomičnu britansku komediju koja pokušava da revitalizuje čuveni  brend Ealing studija, koji je bio poznat po komedijama, mada i ponekom hororu u pedesetim i šezdesetim godinama da bi potom zamro, bito otkuplje, rasparčan i sl.

U svakom slučaju I WANT CANDY dosta podseća na Ealing naslove po izvesnim detaljima u pristupu žanru. Pre svega ono što je bilo karakteristično za Ealing komedije jeste da su reditelji uvek držali priču na prvom mestu, isped gegova i da se gegovi uglavnom postavljeni u funkciji priče. Upravo to važi i za ovaj film kome nažalost needostaju ingeniozni komičari koji bi podmazali simpatičan zaplet, i učinili ga smešnijim.

Ovako I WANT CANDY ostaje kao jedan vrlo simpatičan mali film, sa rediteljskom atmosferom sitkoma i ndovoljno smeha da bi bio istinski dobar film, a opet dovoljno smešan da se ne smatra promašajem.

Kad je reč o samom zapletu, reč je o još jednom filmu porno generacije, koja se već oglasila raznuim naslovima pa i odličnim filmom THE GIRL NEXT DOOR koji ima niz sličnih elemenata kao I WANT CANDY.

Ono što mi je kao pornofilu žao to je što se film, za razliku od GIRL NEXT DOOR koji je rađen u saradnji sa ekipom iz Wickeda, ne postavlja direktnije u odnosu na britansku porno tradiciju koja je po mnogo čemu specifična, i uostalom ima filmofilski temelj u GET CARTERu. Međutim, tretman pornografije ostaje prilično generic.

U svakom slučaju, I WANT CANDY je kompetentno urađen programmer, vrlo humano skraćen na 84 minuta u kome sam na određeni način uživao.

* * 1/2 / * * * *

Pogledao sam PERVERT! Jonathana Yudisa.

Ovaj film mi je ličio na nešto što bi Pliss radio u svojim najdekadentnijim stanjima, s tim što bli Pliss bio autentičniji u tom pokušaju.

Naime, Yudis je pokušao da snimi repliku na filmove Russa Meyera, s tim što je na tom putu potpuno zanemario činjenicu koliko su Meyerovi filmovi bili značajni u datom trenutku za istoriju kinematografije, i koliko su pomerali granice u svojoj blagoj mejnstrimizaciji TBC diskursa.

Yudisov film je na pola puta između Meyera, s tim što mu nedostaje Russova autentična fascinacija svojim temama i objektima čežnje, i recimo Sam Raimija, i njegovog apsurdističkog tretiranja splattera u pojedinim filmovima.

Nažalost, ova mešavina, ma koliko zvučala potentno, kod Yudisa deluje artificijelno, i što je još gore bajato, i impotentno, tako da film više stoji kao studija Meyerovih i Raimijevih dometa nego kao samostalno delo sa bilo kakvim vlastitim kvalitetom.

* * / * * * *

Pogledao sam FLOOD Tony Mitchella, courtesy of Ginger.

Ovaj film je na Novom Zelandu emitovan kao mini serija a u Britaniji je čak išao u bioskope. Sve zavisi od toga kako ga tretiramo. Pošto ću biti milostiv, zamisliću da sam ga gledao na Novom Zelandu iako sam gledao bioskopsku cut.

Kao TV mini-serija, FLOOD je šuplja ali zanimljiva produkcija sa nekoliko poznatih glumaca koje sada kad sam gledao podsećam se koliko je gluma pasji posao.

Gledam Robert Carlylea koji daje sve od sebe u nekoj kanalizaciji kako pliva dok ga voda poliva i glumi neki generic tekst i zamišljam koliko je težak taj glumački hleb, a još ga zarađuješ u nekoj produkciji bez ozbiljnije svrhe.

To je jedan onako dosta subjektivan pogled na stvar, ali prosto nisam mogao da se lišim tako lako. Respect za profije kao što je Carlyle.

Kad smo već kod Carlylea, FLOOD nije delo kalibra 28 WEEKS LATER, reč je o niskobudžetnom, ali nekako dobro koncipiranom rip-offu DAY AFTER TOMORROWa, urađenom onoliko vešto koliko Britanci i Australijanci umeju da urade, sa dovoljno minimalističkim izrazom i pametno odabranim lokacijama da se oskudica ne vidi previše.

Ono gde se oskudica oseti to su svakako kompjuterski efekti, međutim, tu su i sami autori FLOODa upali u klopku pošto se u filmu plavi London. Jako je teško napraviti dobar efekat nečega za šta gledalac apsolutno sigurno zna da nije stvarno. Kao što još uvek niko nije napravio do kraja ubedljiv efekat letenja ljudi pošto gledaoci znaju da je to efekat i onda mu traže manu i ne veruju mu, to se dešava i FLOODu čiji pristojni efekti deluju dosta tanko baš zbog toga.

No, kad se FLOOD smesti na mali ekran deluje legitimno i čak nudi izvesna zadovoljstva zbog svoje besramno old school britanske postavke zbog koje dosta vuče i na Irwin Allenove old school filmove katastrofe.

U svakom slučaju, maltinovski rečeno, Prosek.

Correction Appended

LOS ANGELES — Brian Grazer, one of the most successful producers in Hollywood, would seem to be a memorable guest, with his energetic manner and elaborately spiked hair. But to make sure he is not forgotten, he will often leave behind a small photo of himself in an inexpensive heart-shaped frame after attending a dinner or party, hiding it among his host's family photographs.

Skip to next paragraph

Stuart Ramson/Associated Press
Brian Grazer almost passed up a partnership with Ron Howard, right.
Over the years, he has left these photos at the homes of movie executives, socialites and even one in Fidel Castro's military compound. "When I first started doing it, some people got really angry," Mr. Grazer recalled. "That made me continue doing it. I get to see how long it takes for them to find it and whether they think it's funny. It's interesting to see what they'll do with it."

There is another level to the joke: despite Mr. Grazer's enormous success in the movie business, his public profile remains relatively slight when compared with his Hollywood peers. Imagine Entertainment, founded 20 years ago by Mr. Grazer and the director Ron Howard, has produced a strong slate of films, including "Liar Liar," "Eight Mile," "Inside Man," "A Beautiful Mind" and "The Da Vinci Code." His latest, "American Gangster," opened two weeks ago as the top film in the country, taking in more than $43 million at the box office its first weekend.

The diversity of his films makes Mr. Grazer an anomaly in Hollywood, where careers are typically built on well-defined brands. Everyone knows what a Steven Spielberg movie is, or a Jerry Bruckheimer film. But few people could describe a Brian Grazer project, except to say that it will probably make a lot of money.

Even for the most discerning moviegoer, there is no obvious common theme among his movies. Instead, he operates under the assumption that his own interests reflect those of the public. More often than not, he is right.

"He's curious, smart and has a sixth sense in many ways for what the public wants and for what will appeal to talent," said Ron Meyer, the president of Universal Studios, which finances Imagine's films. He added, "If they end up being Oscar-contending films, that's a wonderful bonus."

In part, this eclecticism is a product of how Mr. Grazer works, turning his own passions into fodder for a film or a television show. For the last 20 years, Mr. Grazer has met each week with a person who is an expert in science, medicine, politics, fashion, religion — anything other than entertainment. He is so serious about the meetings that he has a staff member whose job it is to find interesting people.

The weekly get-togethers have led to some of Mr. Grazer's most successful ideas. After meeting with five of the top trial lawyers in the country, Mr. Grazer came up with the idea for "Liar Liar." "Eight Mile" came about because he had met Chuck D, the lead singer for Public Enemy, and Slick Rick, a rapper from the 1980s. A meeting with a former F.B.I. agent, Christopher Whitcomb, led to "The F.B.I.," a new show for Fox.

"I like learning stuff. The more information you can get about a person or a subject, the more you can pour into a potential project," Mr. Grazer said. "I made a decision to do different things. I want to do things that have a better chance of being thought of as original. I do everything I can to disrupt my comfort zone."

Despite having won Oscars as well as most other film and television awards, Mr. Grazer remains largely unknown outside Hollywood. And while he acknowledges the success of his work, he still craves public recognition.

Mr. Grazer's tendency to base shows on his own curiosities may hurt him in television, where brand names with identifiable styles like Mr. Bruckheimer or Dick Wolf tend to flourish. Imagine Entertainment has produced a wide variety of acclaimed series, including "Felicity," "Sports Night," "Arrested Development," "Friday Night Lights" and "24," but only the Fox drama "24" has achieved mainstream commercial success.

"I feel like our television company is most like our feature company. For better or for worse, I don't think we have an easily defined brand," said David Nevins, president of Imagine Television. "We try to avoid formula television. Although '24' is a hit, we've not spent a lot of time trying to copy what makes '24' a hit. We're not going to do '24 Miami.'"

Mr. Grazer's public profile has risen substantially over the last year — although not always for the reasons he wished. He weathered a public split from his wife of almost 10 years, the novelist Gigi Levangie Grazer, and was also caught up in an internal fight at The Los Angeles Times, which had asked him to edit a special section as a guest.

Days before the section was supposed to run, reports surfaced about a romantic relationship between a representative for Imagine and a Times editor. Eventually, The Times chose not to publish the section. Mr. Grazer was deeply upset by the episode and remains disappointed in the paper's decision.

Despite his success and his status as a seasoned Hollywood player — he counts Sumner M. Redstone and other moguls among his closest friends — Mr. Grazer remains oddly insecure. He resists confrontation, often preferring to have other people in his company deliver bad news. He wears a conservative uniform to work each day — black pants, a white shirt and skinny black tie — because he fears looking like the typical Hollywood producer struggling to appear young.

Before he makes most decisions, he engages in an informal survey to garner the opinions of his friends. "I try things on people to test them out," Mr. Grazer said. "Before I made 'Eight Mile,' I was nervous that I might be empowering someone who was not only misogynistic, but homophobic. So when I had dinner with Tom Hanks, I asked him if I was empowering the wrong person. He said no; the guy isn't taken seriously. He talks through a character."

The one area in which Mr. Grazer is secure is in his ability to spot talent. His first film, "Night Shift," starred Michael Keaton — then unknown — and his second, "Splash," made a movie star of Mr. Hanks. Both were directed by Mr. Howard, then still better known as Richie Cunningham from "Happy Days."

Mr. Grazer almost passed up a partnership with Mr. Howard because he feared the director's celebrity would overshadow his own role in the company. "He was just too famous for me," Mr. Grazer said. "I felt that no matter how hard I could work, it would always be gigantically eclipsed by him."

Skip to next paragraph
Enlarge This Image

Bill Records/NBC
Commercial success eluded the acclaimed TV series "Friday Night Lights."
Mr. Howard said, "We've always been aware of the disadvantage of being a company that in fact wasn't entirely driven by the identities of Brian and me. But to a degree, that's kind of unavoidable. I never wanted a great director, young or old, to feel like I was going to sit as a principal in the company and sit there over their shoulder and try to co-direct the movie. Brian feels that to a degree as a producer as well."

Mr. Grazer's next projects seem conventional by comparison to his other works. "The F.B.I.," which is scheduled for broadcast next year, will compete on networks already heavy with police procedurals. But Mr. Grazer insisted that his show won't play it safe.

"I want to do the opposite of corny with the 'F.B.I.' series — something really edgy. When I was making 'Eight Mile,' I was desperate to avoid being corny. I'd been talking to Dr. Dre for a year to try and get as much guidance as possible. And one day he finally just said, 'Hey, don't clown out our world,'" Mr. Grazer said. "So, now, I try to apply that axiom. I don't want to clown out the F.B.I. world."

Another coming project, "Angels and Demons," a follow-up to "The Da Vinci Code," represents something new for Mr. Grazer — a prequel, the first his company has produced. Prequels and sequels are, of course, the ultimate safe bet in Hollywood, but he wants the approach this time to be less reverential than in "The Da Vinci Code."

"I probably should have a brand," Mr. Grazer said, "but I think you can't get the best artists to work for you if you're branded. I get the trade-off, and I really would like to be more famous for my work, get more credit for my achievements. We all want more of that. But on the other hand, if you get too big — like it says in 'American Gangster' — success is your enemy."

Žika K. i ja smo u ponedeljak na našoj tradicionalnoj projekciji srpskih filmova gledali VRANE Gordana Mihića i Ljubiše Kozomare.

Reč je o jednom od underrated klasika Crnog talasa i filmu koji uz BUBAŠINTERA predstavlja najprogresivniji segment Crnog talasa.

Slično kao i BUBAŠINTER, tako i VRANE anticipiraju Almodovara i njegovu neverovatnu sposbnost da nešto što je potpuno bizarno tretira kao najnormaniju stvar, bez ikakvog pojašnjavanja, moralne osude ili pozicioniranja nasuprot normalne okoline.

VRANE su naseljene pitoresknim gubitnicima, izopačenicima i kriminalcima i ponovo je reč o svetu u kome ne postoje društveno prihvatljivi tipovi, u kome su i sve državne ustanove prikazane u svom najpokvarenijem i najkarikaturalnijem izdanju.

Cica Perović suvereno vlada tim univerzumom u kome su sve premise uvrnute a svi razvoji događaja relativno logični u odnosu na tu premisu.

Osnovna razlika koja odvaja VRANE od besprekornog BUBAŠINTEROVOG dometa jeste gubitak koncentracije na samom kraju filma kada ova priča dobija prilično nezadovoljavajuće zaključenje, i po prvi put, sasvim mimo duha filma ulazi u neku vrstu moraliziranja.

No, sve dotle u filmu se graniči sa genijalnim, naravno u parametrima "naivne kinematografije" kojom su se Mihić i Kozomara bavili.

* * * / * * * *

Ukoliko želite da uživate u pesmama iz moje nove predstave 72 DEVICE, evo ih na Sweeperovom MySpaceu:

www.myspace.com/sweepermusic